Türkiye, normalleşmeye yönelik gündemi tartışırken sürpriz 'tedbir paketi' açıklaması geldi. Bütçeye GSYH’nin yüzde 0.8’i kadar müdahale edilecek. Yaratılan mali alan kullanılmayacak ancak salgın nedeniyle gerekirse kullanılacak. Bütçe açığı yüzde 18.41 oranında azaltılacak.
Bunun için bütçe yıl sonu temel büyüklükleri tahmin ve hedefleri değiştirildi. Harcamalar yüzde 8.05 oranında daha fazla hedeflendi ancak yüzde 13.94 gelir artışıyla bütçe açığı aşağı çekilecek.
Yıl sonu bütçe açığının GSYH’ye oranı yüzde 4.3’ü düzeyinden, yüzde 3.5’i seviyesine çekildi. Bunda yıl sonu büyüme tahmini revizesi de yer aldı.
Tedbir: Oluşturulan mali alan kullanılmayacak
Raporda, yılın kalan dönemi için beklentilerin olumlu olduğu vurgulanırken, hali hazırda yürürlükte olan vergi düzenlemeleri ile yıl içindeki dinamiklerin değişmesinden doğan gelir artışıyla ortaya çıkan mali alanın, sadece salgın nedeniyle ilave harcama gerekirse kullanılacağı, böyle bir durumda dahi seçici, odaklı ve geçici nitelikli önlemler alınacağı vurgulandı. Ayrıca, gerekirse ve böyle bir tedbir alınırsa bunun orta vadeli kamu maliyesi hedefleri çerçevesinde olacağı belirtildi. Bu ifade, harcama için ilave gelir tedbiri alınabileceği anlamına geliyor.
Raporda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından daha önce açıklanan Ekonomi Reform Programı'nın hayata geçirileceği vurgulanarak kamu maliyesine yönelik; para politikası-kamu maliyesi uyumunun güçleneceği, mali disipline bağlı kalınacağı, tek seferlik yerine kalıcı gelirlere odaklanılacağı, vergiye uyumun artırılacağı, yatırımcı dostu maliye politikası uygulanacağı, şeffaflık taahhütleri yinelendi.
Gelir hedefindeki revizeler ve vergi tedbirleri
Yapılan revize ile 2021 bütçe geliri 153.5 milyar TL daha yüksek tahmin edildi. Raporda bu iyileşmenin, 96.2 milyar TL’sinin büyüme, enflasyon, istihdam, vergiler gibi temel ekonomik dinamiklerdeki normal değişikliklerden, 19.4 milyar TL’sinin geçmiş yapılandırmalardan, 37.7 milyar TL’sinin yapılan vergi düzenlemelerinden ve 21.1 milyar TL’sinin vergi dışı gelirlerdeki artıştan geldiği açıklandı.
Vergi gelirlerindeki beklenen artışın aşılamanın yaygınlaşmasıyla salgının etkisinin azalması ve normalleşmeden gelen ekonomik aktivitedeki artıştan kaynaklandığı vurgulandı.
Raporda önceki dönemde alınan vergi önlemlerinin toplamının 37.7 milyar TL’ye ulaştığı açıklandı. Buna göre, kurumlar vergisinin 2021 için yüzde 25 uygulanmasından 18; KDV tevkifatının kapsamının genişletilmesinden 9; yıllara yayılan inşaat işlerindeki gelir vergisi tevkifatından2.5, finansman gider uygulamasında yüzde 10’luk gider yazmanın ertelenmesinden 4, özel iletişim vergisinin yüzde 10’a yükseltilmesinden 1.6; altın ithalatından KKDF alınmasından 2 milyar TL, elektrikli araçların ÖTV artışından da 600 milyon TL ilave gelir oluştu. Buna karşılık salgın nedeniyle, bazı sektörlerdeki vergi indirimi, TL yatırımlarındaki vergi avantajı nedeniyle 26.9 milyar TL gelirden vazgeçilmiş oldu.
Harcamalar: Salgın devam ederse, destekler devam edecek
Raporda, bütçe giderlerinde ilave 108 milyar TL’lik bir harcama olacağı bilgisine yer verildi. Bunun 35.9 milyar TL’sinin Kovid-19 salgını nedeniyle yapılan ilave harcamalar olduğu belirtildi. Enflasyon nedeniyle emekliler ve personele ek artış yapılmasından 40.2, gelirlerdeki artış nedeniyle yerel yönetimlere aktarılan payın artmasından 23.3 ve yatırım, ilave istihdam, afet konut yapımı harcamalarından ise 38.1 milyar TL ilave harcama oluştuğu belirtildi. Buna karşılık yapılandırma kaynaklı olarak sosyal güvenlik prim ve diğer kalemlerden 29 milyar TL harcama azalışı olacağı vurgulandı.
Raporun, üç aylık değerlendirme bölümünde harcamalara yönelik olarak, cari transferlerde ve mal-hizmet alımlarında disiplinin devam edeceği belirtilirken, salgının etkisi sürmesi halinde ihtiyaç duyulan tüm alanlardaki desteklerin devam edeceği taahhüt edildi.
İstihdam: Salgın etkisinin azalmasıyla hizmetler sektörü hareketlenir
Raporda, istihdamda 2020’de 1.3 milyon kişilik azalışa dikkat çekilerek, '2021 yılında işgücü piyasası daha olumlu bir görünüm arz etmekle beraber özellikle hizmetler sektöründeki yavaş toparlanma istihdamı baskılamaktadır' bilgisine yer verildi. Kadın ve gençlerin istihdamına yönelik destek programı uygulandığı hatırlatılan raporda, “Salgının hız kesmesi ve hizmetler sektöründe beklenen toparlanmanın önümüzdeki dönemde işgücü piyasasına olumlu yansıması beklenmektedir” denildi. (Dünya Gazetesi)
