DİYARBAKIR'da, çiftçinin yüksek verim elde edebilmesi amacıyla GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (GAPUTAEM) Müdürlüğü'nce bugüne kadar 8 bitki türünde 51 çeşit ıslah edilirken, 400 metrekarelik alana kurulan ve 4 mevsime göre ayarlanabilen sera ile tohum ıslahı, 16 yıldan yaklaşık 5 yıla düşürüldü. Her yıl 10 bine yakın materyalle çalıştıklarını belirten GAPUTAEM Teknik Koordinatörü Doç. Dr. İrfan Erdemci, Bu çalışmalar sonucunda geliştirmiş olduğumuz çeşitler için tohum firmalarıyla sözleşme yapılıp onların orijinal kademelerinde üretilip çiftçilerimizin hizmetine sunulmaktadır dedi.
Kentte, Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde 1962 yılından bu yana faaliyet gösteren GAPUTAEM'de tarımsal faaliyetlerin yanı sıra hayvancılıkta da ıslah edilen çeşitler tescillenerek, çiftçinin ve sanayicinin kaliteli ve verimli ürüne ulaşması amaçlanıyor. Bir çeşidin ıslah çalışması ve çiftçiye ulaşması 15 yılı alırken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinesinde faaliyetlerini sürdüren Karacadağ Kalkınma Ajansı'nın desteğiyle kurulan ve biyoteknolojik uygulamaların entegre edildiği teknolojik sera ile tohum ıslahı, yaklaşık 5 yıla düştü. Merkezde bugüne kadar buğday, arpa, mercimek, nohut, çeltik, pamuk, yem bitkisi ile tıbbi ve aromatik bitkilerden bugüne kadar 51 çeşit ıslah edildi.
'51 ÇEŞİT GELİŞTİRDİK'
GAPUTAEM Teknik Koordinatörü Doç. Dr. İrfan Erdemci, ağırlıklı olarak tarla bitkileri olmak üzere yemeklik baklagiller, hayvancılık, toprak, su ve genetik kaynaklar konusunda Ar-Ge çalışmaları yürüttüklerini belirtip, Bu çalışmalar sonucunda bugüne kadar yaklaşık olarak 8 bitki türünde 51 çeşit geliştirildi. Ağırlıklı olarak da yemeklik tane baklagiller ve buğday ıslahı. Buğday ıslahında 22 çeşit geliştirildi. Bu çalışmalar sonucunda geliştirmiş olduğumuz çeşitler için tohum firmalarıyla sözleşme yapılıp onların orijinal kademelerinde üretilip çiftçilerimizin hizmetine sunulmaktadır. Buğday ıslah birimimizde daha çok arpa, buğday, makarnalık ve ekmeklik buğday ıslah çalışmaları yürütüyoruz. Islah çalışmalarında her bir çeşidin ortaya çıkarılması yaklaşık 12 ile 15 yılımızı almaktadır. Burada klasik ıslah çalışmaları yürütülüyor. Biyotik ve abiyotik streslere karşı dayanıklı çeşitleri geliştirerek, kalite ve verim bakımından öne çıkan çeşitleri çiftçi hizmetine sunmak bizim temel amacımızdır. Diyarbakır aynı zamanda buğdayın gen merkezidir. Burada Karacadağ bölgesinde buğdayın atası olan yabani buğdayları toplayıp melezleme çalışmalarında kullanıyoruz diye konuştu.
ISLAH SÜRESİ 5 YILA İNDİ
Her yıl 10 bine yakın materyalle çalıştıklarını kaydeden Erdemci, Bunlar tarla şartlarında denendikten sonra öne çıkanlardan çeşit geliştirilip kalite ve verim bakımından üstün olanları tescile sunuluyor ve tescilden sonra tohumluk üretimi yapılıp çiftçiye sunuluyor. Karacadağ Kalkınma Ajansı bize destek sunarak 100 metrekarelik 4 jenerasyon atlatma serası yaptı. İklim şartları seralarda sağlandıktan sonra 1 yıl içinde 2 veya 3 jenerasyon atlatma şansımız var. Bu da bize 12-15 yıl olan jenerasyon süresini 4 ile 5 yıla indirebilme şansı verdi. Bunun yanında bir de bu son 2 yılda bitki büyüme kabinleri yapıldı. Onlar da faaliyete girdiğinde daha hızlı bir ıslah çalışmasını kısa sürede sonuçlandırabiliriz dedi. (DHA)
