Diyarbakır, resmi kayıtlarda görünen tarihinin çok ötesinde, insanlık tarihine yön veren bir şehir olarak öne çıkıyor. Ergani'deki Çayönü yerleşimiyle dünyada ilk yerleşik düzene geçilen noktalardan biri olarak kabul edilen kent, yalnızca mimarisiyle değil, inanç, bilim ve kültür tarihiyle de dikkat çekiyor. Rivayetlere göre hem İslam dünyasında hem de farklı inanç geleneklerinde özel bir yere sahip olan Diyarbakır, peygamber kabirlerinden sahabe mezarlarına, medreselerden kutsal metinlere uzanan güçlü bir mirası bugüne taşıyor.
İLK YERLEŞİK DÜZENİN İZLERİ
Arkeolojik bulgular, dünyada ilk kez yerleşik düzene geçilen yerlerden birinin Ergani ilçesindeki Çayönü olduğunu ortaya koydu. Bu da Diyarbakır'ın insanlık tarihi açısından başlangıç noktalarından biri olarak anılmasına neden oldu.
ÜÇÜNCÜ KUTSAL ŞEHİR OLARAK ANILMASI
Rivayetlerde, Hz. Muhammed'in Miraca çıktığında Diyarbakır halkına dua ettiği, Hz. Yunus'un da şehir için dua ettiği aktarılıyor. Bu nedenle bazı kaynaklarda Diyarbakır, Mekke ve Medine'den sonra İslam âleminin üçüncü kutsal kenti olarak zikrediliyor.
PEYGAMBERLER VE SAHABELER DİYARI
Kentte kabirleri belli olan 27 sahabe, toplamda ise 541 sahabe kabrinin bulunduğu ifade ediliyor. Hz. Süleyman Camii'nin bahçesinde 27 sahabenin medfun olması, bu camiyi dünyada benzeri olmayan bir konuma taşıyor. Ayrıca şehirde 9 peygamber kabri ve 3 peygamber makamı bulunduğuna inanılıyor.
DÜNYANIN İLK ROBOTU DİYARBAKIR'DA YAPILDI
Ortaçağ'ın büyük mühendisi El-Cezeri, Diyarbakır'da geliştirdiği düzeneklerle tarihte 'ilk robot' sayılan mekanik sistemlere imza attı. Çalışmalarının yüzyıllar sonra Avrupa'da ortaya çıkan çizimlere ve hatta Leonardo da Vinci'ye ilham verdiği düşünülüyor.
ÇİN SEDDİNDEN SONRA İKİNCİ
Çin Seddi'nden sonra dünyanın en uzun surları olarak kabul edilen Diyarbakır Surları ve dünyanın en büyük kaleleri arasında sayılan Diyarbakır Kalesi, kenti adeta taş bir tarih kitabına dönüştürüyor. Silvan'daki Malabadi Köprüsü ise kemer genişliğiyle dünya taş köprüleri içinde özel bir yere sahip.
ANADOLU'NUN İLK ÜNİVERSİTESİ DİYARBAKIR'DAYDI
Diyarbakır'daki Mesudiye Medresesi, Anadolu'nun ilk üniversitelerinden biri olarak kabul ediliyor. Şehir böylece yalnızca inanç ve kültür değil, aynı zamanda ilim ve eğitim merkezi olarak da öne çıkıyor.