Diyarbakır İçkale’de yürütülen kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan kitabe, St. George (Kara Papaz) Kilisesi’nin Artuklular döneminde hamama dönüştürüldüğü yönündeki yüzyıllık yanılgıyı ortadan kaldırdı.
Kuzeydoğu bölümünde bulunan St. George Kilisesi’nde süren kazı ve restorasyon faaliyetleri, yapının geçmişine dair önemli ipuçları sunuyor. Çalışmalar sırasında ulaşılan yeni bulgular, kilisenin işlevi konusunda uzun yıllardır süren tartışmalara açıklık getirdi.
Diyarbakır Müzesi Müdürü Müjdat Gizligöl, kazılarda kilisenin yanında ortaya çıkarılan hamam ve ona ait kitabenin tarihi gerçeği gözler önüne serdiğini ifade etti. Gizligöl, kitabede yer alan ifadelerin yapının hayrat olarak inşa edildiğini açıkça ortaya koyduğunu söyledi.
Kitabenin çeli sülüs yazısıyla hicrî 4–5’inci yüzyıla tarihlendiğini belirten Gizligöl, üzerinde “Servet’in oğlu Hıdır” ya da “Servet’in oğlu Hızır” ibaresinin bulunduğunu kaydetti. Kitabenin, söz konusu yapının bir hayır eseri olarak inşa edildiğini gösterdiğini vurguladı.
"Bu kitabe bizim için oldukça önemlidir"
Kazı bulgularına dair bilgi veren Gizligöl, şunları aktardı: “Burada önceki yıllarda kazı ve restorasyon çalışmaları başlatıldı ve bu çalışmalar sırasında önemli bulgular ele geçti. Bu bulgulardan biri de hamamın hemen yakınında bulunan, çeli sülüs yazısıyla hicrî 4–5'inci yüzyıla tarihlenen bir kitabedir. Kitabede 'Servet’in oğlu Hıdır' ya da 'Servet’in oğlu Hızır' ifadesi geçmektedir. Kitabe, buraya bir hayrat inşa edildiğini göstermektedir. Bu kitabe bizim için oldukça önemlidir. Çünkü daha önce St. George Kilisesi’nin Artuklular döneminde hamama çevrildiği ve uzun yıllar hamam olarak kullanıldığına dair görüşler vardı. Ancak bu kitabenin bulunmasıyla birlikte bu görüş geçerliliğini yitirdi. Zira kilisenin içinde suya veya hamama dair hiçbir iz bulunmadı; buna karşın kilisenin yanında bir hamam ortaya çıkarıldı ve onun kitabesi bulundu. Bu da açıkça gösteriyor ki buradaki hamam, Servet’in oğlu Hıdır/Hızır tarafından bir hayrat olarak inşa edilmiştir.”
"Yeni bulguların bize daha fazla bilgi sunması muhtemel"
Kitabenin, kilisenin tarihi işlevine ilişkin tartışmalara son noktayı koyduğunu dile getiren Gizligöl, araştırmaların süreceğini belirterek şöyle konuştu:
“Dolayısıyla St. George Kilisesi Artuklular döneminde hamama çevrilmedi. Artuklular, buraya geldiklerinde hamam ihtiyacını kilisenin yanına yeni bir hamam inşa ederek karşıladılar. Büyük ihtimalle kiliseyi de medrese olarak kullanmış olabilirler. Bu durum, inanca saygı gösterildiğinin de önemli bir göstergesidir. Kilise hamama çevrilmemiş, hamam ise kilisenin yanına yapılmıştır. Kilisenin iç kısmındaki sütunlara baktığımızda ise, sütun aralarının sonradan duvarla örülerek küçük odacıklara dönüştürüldüğünü görüyoruz. Bu da bize yapının medrese işlevi gördüğüne dair güçlü işaretler sunmaktadır. Çünkü kilisenin daha sonraki dönemlerde hamam veya başka bir maksatla kullanılmadığı, buna karşılık medrese olarak kullanılmış olma ihtimalinin yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Kazı çalışmaları devam edecek. Yeni bulguların bize daha fazla bilgi sunması muhtemeldir.”