Diyarbakır ismi hangi bölgeleri kapsıyor?

Diyarbakır tarihinin M.Ö. 3000 yılana kadar uzadığı bilinirken, Bismil ilçesinde yapılan arkeolojik çalışmalar sonucu, M.Ö. 10.400 ila 9250 yıllarında Kortik Tepe'de hayata geçirildiği ortaya çıkarılmıştı.

Diyarbakır tarihinin, önceleri M.Ö.3000 yılına kadar uzandığı bilinirken, son zamanlarda Çayönü kazıları ile yapılan araştırmalar sonucunda uygarlık geçmişinin M.Ö.7500 yıllarına kadar uzandığı belirlenmişti. Diyarbakır ve çevresinde Hurriler, Mitanniler, Hititler, Asurlar, Medler, Persler, Büyük İskender, Romalılar, Bizanslılar, Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar hüküm sürmüştür.

Türkiye Kültür Portalı'da Diyarbakır ile verilen bilgilerde, Diyarbakır isminin sadece kent merkezini değil, Irak Kürt Bölgesi'ndeki Erbil ve İmadiye, Suriye'nin Rakka, Türkiye'deki Hatay, Şanlıurfa, Mardin'in Nusaybin ilçelerini de kapsayan büyük bir bölgenin ismi olduğu kaydediliyor. Türkiye Kütltür Portalı'nda yer alan bilgide şu ifadeler yer alıyor;

DİYARBAKIR İSMİNDE; IRAK, SURİYE VE TÜRKİYE DETAYI "Diyarbakır ismi, yakın zamanlara kadar Diyarbakır merkezinin de içinde bulunduğu geniş bir bölgenin adı olmuştur. Bu bölge, bugünkü Diyarbakır merkezinden başka Erbil, Erzen, Cizre, Hani, Silvan, Harran, Hasankeyf, Habur, Ceylanpınar, Rakka, Urfa, Siirt, Sincar, İmadiye, Mardin, Muş ve Nusaybin gibi pek çok yerleşim birimini kapsamaktadır. Kentin bilinen ilk adı Asur kaynaklarında 'Amidi' olarak geçer. Daha sonraki Roma ve Bizans dönemlerinde 'Amid', 'O’mid', 'Emid' ve 'Amide'; Araplar ve Türklerin bölgeye gelmesinden sonra da 'Kara Amid' olarak adlandırılan kent, Arap egemenliği döneminde yöreye yerleşen Bekr kabilesinin adından türeterek 'Diyar-ı Bekr' olarak da anılmıştır. Türkiye Cumhuriyeti bu adı, 10 Aralık 1937 tarihinde, 7789 sayılı yasa ile 'Diyarbakır' olarak kesinleştirmiştir."

DİYARBAKIR, BİSMİL KORTİK TEPE'DA HAYATA BAŞLADI Diyarbakır merkez Sur İlçe Belediyesi kaynaklarına göre de kentin tarihinin 12.000 yıl öncesine uzandığı belirtiliyor. Bismil ilçesinde yapılan arkeolojik kazılar sonunda Diyarbakır'ın Kortik Tepe'de yerleşik hayata geçildiğine dikkat çekilen Sur Belediyesi kaynaklarında, "Diyarbakır’ın köklü tarihi 12.000 yıl önceye uzanıyor. Son yıllarda kentin Bismil ilçesinde yapılan arkeolojik çalışmalar sonucunda, M.Ö. 10.400-9250 yıllarında KörtikTepe'de yerleşik hayata geçildiği ortaya çıkmıştır. Anadolu’nun en eski tarımcı köy topluluklarının en güzel örneğini veren Ergani yakınlarındaki Çayönü Tepesi, günümüzden 10.000 yıl öncesine dayanan tarihiyle sadece bölge tarihimize değil dünya uygarlık tarihine de ışık tutmaktadır. Paleolitik ve Mezolitik devirde de Diyarbakır ve çevresindeki mağaralarda yaşamın bulunduğu ortaya çıkmıştır. Silvan yakınlarındaki Hassuni Mağaraları, Ergani yakınlarında Hilar Mağaralarında bu çağdan kalma kalıntılar tespit edilmiştir" ifadeleri yer alıyor.

DİYARBAKIR'DA HÜKÜM SÜREN MEDENİYETLER Yapılan arkeolojik kazılar Dünyadaki en eski yerleşim alanlarının bu bölgede olduğunu gösterirken, Diyarbakır'da 33 uygarlığın hüküm sürdüğü kaydedilen Sur Belediyesi kaynaklarına göre bu bölgede hüküm süren bazı medeniyetlerin isimleri şöyle sıralandı:

"M.Ö. 3000’li yıllarda şehrin merkezinde izlerine rastlanan Hurrilerin, bölgeye hâkim olmasıyla Diyarbakır’ı yurt edinme çabaları başlamış, ardından Mitaniler, Abbasiler, Mervaniler, Büyük Selçuklular, İnaloğulları, Nisanoğulları, Artuklular, Eyyubiler, Anadolu Selçukluları, Akkoyunlular ve Osmanlı gibi birçok medeniyete yurt olmuştur.

Diyarbakır, medeniyetlerin mekânsal ve mimari özellikleriyle az bulunur kültür ve tarih mirası taşımaktadır."

DİYARBAKIR SURLARI; 5.5 KM UZUNLUĞUNDA, 82 BURÇTAN OLUŞUYOR UNESCO Dünya Kültür Mirası Diyarbakır Surları, kentin sayısız eserlerinin başında gelmektedir.

Kuşbakışı kalkan balığını andıran biçimiyle kenti baştanbaşa kuşatmış ve İç Kale ve Dış Kaleolmak üzere iki bölümden oluşmuştur. Diyarbakır Surları, eskilik ve yükseklik bakımından dünyadaki kaleler arasında birinci sırada yer alır.

Tamamına yakın kısmı günümüze ulaşan ve birçok medeniyetin izlerini taşıyan Diyarbakır Kalesi, zamana meydan okuyarak yaklaşık beş bin yıldır ayakta durmaktadır. 3-5 metre kalınlığı ve 11-12 metre yüksekliği ile görülmeye değer bir heybete sahiptir. 5.500 metre uzunluğundaki Diyarbakır Surları, 82 burçla taçlandırılmış ve şehrin boynuna adeta bir gerdanlık gibi sarılmıştır. Milad öncesi ve milat sonrası izleri, 63 ayrı kitabede ve sayısız figürlerinde saklamış, bir yazıtlar ve kabartmalar müzesi niteliğine sahiptir.