Ahmet Sümbül / Yazı Dizisi (15)
Diyarbakır'ın pek bilinmeyen anıtsal değerdeki kültürel varlıkları hemen yanı başımızda. Sümerpark içinde bulunan eski yapıların tamamı anıtsal özelliklere sahip. Aynı şekilde yapıldığı tarihte Balkanların en büyük sineması olma özelliğini taşıyan ve opera sahnelenebilecek tarzda inşa edilen 1900 kişilik ve 70 localı Dilan Sineması da bu anıtsal yapıların arasında.
Turistik Palas Otel
1953 yılında, Dağkapı’nın hemen dışında, kereste fabrikası sahibiŞeyhmusPaketçi’nin İstanbullu Ermeni Mimar HarutyunSarafyan’a yaptırdığı Turistik Otel, modern mimarlığın Diyarbakır’da inşa edilen ilk ve önemli örneklerinden biridir. Suriçi’nin yeni kente açıldığı bir noktada, Elazığ Caddesi üzerinde yer alan ve ulaşım açısından oldukça uygun bir konumda bulunan otel binası, günümüze kadar kullanılmış, özgün plan ve cephe özelliklerini büyük ölçüde korumuştur. Yapı, dikdörtgen planlı ve bodrum + zemin + 3 katlıdır.
Dilan Sineması
Erken Cumhuriyet Dönemine ait olan yapı, dairemsi formda üç katlı olup doğu - batı doğrultuda uzanmaktadır. 1950’li yıllarda İstanbul’dan Diyarbakır’a gelerek yerleşen Ermeni Mimar-Mühendis Sarafyan kontrolünde üç katlı olarak inşa edilen Dilan Sineması, o tarihlerde “Balkanların En Büyük Sineması” olarak ün yapmıştır.
Opera binası olarak düşünüldü
İtalya’da mimarlık, mühendislik öğrenimi görmüş olan Ermeni asıllı HarutyanSarafyan, İtalya’daki opera binalarından esinlenerek hazırladığı projeye uygun olarak yapılan Dilan Sineması, 1900 kişilikti ve 70 adet locası vardı. 2300 metrekare alan üzerine inşa edilen binanın çevresinde dükkanlar ve sonradan gece kulüpleri olan geniş mekanlar bulunmaktaydı. Sinema, daha sonra bölünerek küçük salonlar haline dönüştürülmüştür. Yapının üst örtüsü betonarmedir. Yapının bekleme mekanlarının dışa açılan pencereleri basit dikdörtgen formludur Orijinal dokusunu koruyarak günümüze kadar gelebilmiş olan yapı, bugün kullanılmamaktadır.
Üç ayrı sinema salonu vardı
Yapıya, güney tarafta verilmiş küçük bir merdivenden basit geniş bir kapıyla girilir. Giriş kapısından bilet satış gişesinin bulunduğu küçük yuvarlak bir hole geçilmektedir. Bu holün arkasında, iki büyük kapının açıldığı ve bekleme salonu olarak kullanılan geniş bir mekan bulunmaktadır. Girişleri bu mekana açılan üç sinema salonu yer almaktadır. Salonlar, içinde sinema ekranının bulunduğu yarım daire şeklinde bir platform bu, platformun karşısında da kademeli olarak açılan koltuk sıralarının kurulduğu seyirci alanından oluşmaktadır.
Birden fazla girişi var
Üst kata geçiş, hem bilet satış gişesinin bulunduğu holden, hem de bekleme salonuna açılan bir kapıdan sağlanmaktadır. Üst kata çıkan merdivenin bitiminde, sütunlar üzerine oturtulan yuvarlak kemerli bir kapıdan küçük bir koridora geçilmektedir. Bu koridorun batısında bulunan bir kapıyla üst kat salonlarının bulunduğu bir koridora geçilmektedir. Sütunlar üzerine oturan yuvarlak kemerli koridorda, çift yönlü bir merdiven daha bulunmaktadır. Güneydeki merdiven, konut olarak kullanılan daireye çıkmakta, kuzeydeki merdiven ise sinemanın en büyük salonuna çıkmaktadır.
Yenişehir Belediyesi Zabıta Müdürlüğü
Sümerpark içinde yer alan bu ve buna benzer eski yapıların yapım tarihi 1949 ile 1952 yılları arasındadır. Yapı, doğudaki girişin güneyinde, doğu-batı doğrultulu uzanan dikdörtgen plan şemasına sahiptir. Kesme bazalt taştan inşa edilen yapı, tek katlıdır. Yapıya, kuzey cepheden açılan basit bir kapıyla girilmektedir. Giriş kapısından bir hole geçilmektedir. Holün batısında küçük bir koridor ve koridorun yanlarında mekanlar bulunmaktadır. Mekanların pencereleri, dikdörtgen formludur. Yapı, içerden betonarme, dışardan ise kiremit çatılıdır. Sümerpark Kent Gönüllüleri Platformu Yapı, kare planlı ve zemin+1 katlıdır. Zemin katı bazalt taştan, birinci katı ise betonarme olarak inşa edilen yapının üst örtüsü kiremit çatılıdır. Yapıya, güney taraftan verilmiş üzeri saçaklı basit bir kapıyla girilmektedir. Zemin kat, bazalt taştan yapılmış ve bir hol etrafına konumlandırılan dört mekandan oluşmaktadır. Holün arka bahçeye açılan ikinci bir kapısı bulunmaktadır. Yapının betonarme olarak inşa edilen üst katına, zemin katta bulunan holden merdivenle giriş sağlanmaktadır. Bu kat, ortada bir holün etrafına konumlandırılmış mekanlardan oluşmaktadır. Bu mekanların dışa açılan basit dikdörtgen formlu pencereleri mevcuttur.
Sümerpark Yerel Gündem 21 Binası
Yapı, kare planlı ve zemin+1 katlıdır. Zemin katı bazalt taştan, birinci katı ise betonarme olarak inşa edilen yapının üst örtüsü kiremit çatılıdır. Yapıya, batı cepheden açılan basit bir kapıyla girilmektedir. Yapının zemin katı, ortada yer alan bir holün etrafına konumlandırılmış dört mekandan oluşmaktadır. Holün arka bahçeye açılan ikinci bir kapısı mevcuttur. Üst kata küçük bir koridordaki merdivenle çıkılmaktadır. Bu kat, ortada bir holün etrafına konumlandırılmış mekanlardan oluşmaktadır. Bu mekanların, dışa açılan basit dikdörtgen formlu pencereleri bulunmaktadır.
Sümerpark Mehmet Uzun Kent Kütüphanesi
Doğu-batı doğrultu, dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak betonarmeden inşa edilen yapının dış cephesi, kalker ve bazalt taşı ile kaplanmıştır. Yapıya, batı cepheden açılan basit bir kapıyla girilmektedir. Giriş kapısından, etrafına mekanların konumlandığı bir hole geçilmektedir. Holün güneyinde, geniş bir balkonla sonlandırılan ve kütüphane olarak kullanılan büyük bir salon yer almaktadır. Mekanların, dışa açılan dikdörtgen formlu pencereleri bulunmaktadır.
Sümerpark Basın Merkezi
Doğu-batı doğrultu, dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak betonarmeden inşa edilen yapının dış cephesi, kalker ve bazalt taşı ile kaplanmıştır. Yapıya, kuzey cepheden açılan ve küçük bir merdiven ile çıkılan varılan basit bir kapıdan girilmektedir. Giriş kapısından, etrafına mekanların konumlandığı bir hole geçilmektedir. Holde yer alan bir merdivenle, sonradan asma kat olarak düzenlenen üst kata çıkış sağlanmaktadır.
SümerparkNikah Salonu
Yapı, doğu-batı doğrultuda dikdörtgen planlı ve zemin + 1 katlı inşa edilmiştir. Yapıya, biri kuzeydoğudan diğeri kuzeybatıdan olmak üzere iki kapıdan giriş sağlanmaktadır. Batıdaki kapıdan, nikah salonu olarak kullanılan tek katlı büyük bir salona geçilmektedir. Salonun batısında bulunan basit bir kapıyla iki mekanlı bir koridora geçiş sağlanmaktadır. Bu koridorda yer alan merdivenle üst kata çıkış sağlanmaktadır. Yapının üst katında iki mekan bulunmaktadır. Nikah salonunun doğusunda basit bir kapıyla, yanlarında mekanlar bulunan "L" planlı bir koridora geçilmektedir. Yapının koridorun sonunda, dışarıya açılan ikinci bir kapısı mevcuttur. Bu koridorda yer alan merdivenle, dikdörtgen formlu pencereleri bulunan ve iki mekandan oluşan üst kata çıkış sağlanmaktadır.
Sümerpark Resepsiyon Salonu
Doğu-batı doğrultu, dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak betonarmeden inşa edilen yapının dış cephesi, kalker ve bazalt taşı ile kaplanmıştır. Yapının, biri kuzey diğeri ise güney yönünde olmak üzere iki girişi bulunmaktadır. Kuzey yönünden verilen ana giriş, büyük bir salona açılmaktadır. Salonun dışa açılan, duvarı boydan boya kaplayan geniş pencereleri bulunmaktadır.
Sümerpark Sanat Galerisi
Kuzey-güney doğrultu, dikdörtgen planlı ve tek katlı olarak betonarmeden inşa edilen yapının dış cephesi, kalker ve bazalt taşı ile kaplanmıştır. Yapı orijinal halinde, fabrika depo binası olarak kullanılmıştır. Yapıya, batı cephede verilmiş büyük bir kapıdan, yanlarında atölye olarak kullanılan büyük mekanların konumlandığı geniş bir koridora giriş sağlanmaktadır. Tek katlı olarak inşa edilen yapının iç kısmına eklenen asma katla yapı, zemin + 1 katlı olmuştur. Koridorun giriş kapısının yanında, üst kata çıkışın sağlandığı merdiven yer almaktadır. (Sürecek)