HABER/Güneş OCAĞA-Ceren AKYIL
Diyarbakır Bakkallar, Bayiler ve Şekerciler Odası Başkanı Fahrettin Gülmüş ile gerçekleştirdiğimiz röportajda gündeme getirdiğimiz, kentteki küçük esnafın art arda kepenk kapatması konusu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne taşındı. CHP Diyarbakır Milletvekili Av. Sezgin Tanrıkulu, konuyla ilgili olarak Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi.
Tanrıkulu, Diyarbakır’da her ay ortalama 30 ila 35 esnafın kepenk kapattığını belirterek, küçük esnafın korunmasının sadece ekonomik değil, aynı zamanda sosyal bir zorunluluk olduğunu ifade etti. Tanrıkulu, yerel ekonominin sürdürülebilirliği, sosyal dayanışma ağlarının korunması ve mahalle kültürünün yaşatılması için acil önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
TANRIKULU'NUN BAKANLARA SORDUĞU SORULAR
CHP Diyarbakır Milletvekili Sezgin Tanrıkulu'nun Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yanıtlaması üzere verdiği önergede şu soruları sordu:
"1. Bakanlığınızın kayıtlarına göre 2023 ve 2024 yıllarında Türkiye genelinde ve Diyarbakır özelinde kaç küçük esnaf (bakkal, büfe, bayi vb.) faaliyetini sonlandırmıştır?
2. Zincir marketlerin açılışına ilişkin herhangi bir mesafe şartı (örneğin en az 1000 metre) getirilmesi yönünde bakanlığınızın çalışması var mıdır?
3. Ulusal zincir marketlerin ara sokaklarda açılmasını sınırlandırmaya yönelik bir düzenleme yapılması planlanmakta mıdır?
4. Küçük esnafın kira ve elektrik giderlerinin sürdürülemez seviyelere ulaştığı dikkate alındığında, esnafa özel indirimli elektrik tarifesi veya kira desteği sağlanması konusunda bakanlığınızın çalışması bulunmakta mıdır?
5. Esnaf teşkilatlarının 18 yıldır talep ettiği Perakende Yasası neden hâlâ çıkarılmamıştır? Bu yasa tasarısı hangi aşamadadır?
6. Zincir marketlerin haftanın her günü ve geç saatlere kadar açık kalmasının küçük esnafı olumsuz etkilediği bilinmektedir. Zincir marketlerin çalışma gün ve saatlerine sınırlama getirilmesi düşünülmekte midir?
7. Pandemi döneminde zincir marketler arasında fiyat birliği yapıldığı iddialarına ilişkin bakanlığınız herhangi bir inceleme veya denetim yürütmüş müdür? Sonuçları kamuoyuyla paylaşılmış mıdır?
8. Zincir marketlerin piyasada fiyat belirleyici güç haline gelerek rekabeti bozduğu yönündeki eleştiriler karşısında Rekabet Kurumu ve Ticaret Bakanlığı’nın aldığı önlemler nelerdir?
9. Küçük esnafın yaşatılması amacıyla, mahalle bakkallarının krediye erişimi, vergi kolaylığı ve sosyal güvenlik prim desteği gibi konularda özel teşvik programları hazırlanmakta mıdır?
10. Diyarbakır’da ve benzeri kentlerde her ay onlarca esnafın işyerini kapatmak zorunda kalmasının toplumsal etkilerini azaltmak için bakanlığınızın yerel yönetimlerle işbirliği içinde yürüttüğü bir program bulunmakta mıdır?
11. Bakanlığınız, zincir marketlerin ekonomik olduğu kadar sosyal ve kültürel tehdit oluşturabileceğine ilişkin uyarıları nasıl değerlendirmektedir?"
12. Küçük esnafa yönelik özel indirimli elektrik tarifesi uygulanması için bir çalışma yapılmakta mıdır?
13. Kira desteği sağlanması yönünde herhangi bir fon veya teşvik programı planlanmakta mıdır?
14. Bakanlığınız, küçük esnafı yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel mirasın taşıyıcısı olarak tanımakta mıdır?
15. Mahalle kültürünün korunması için ulusal veya uluslararası fonlardan yararlanılması konusunda girişimleriniz olmuş mudur?"
"HER AY ORTALAMA ONLARCA İŞLETME KEPENK İNDİRİYOR"
Her ay onlarca işletmenin kapatıldığını ifade eden Tanrıkulu, "Küçük esnaf, devlete vergi ödeyen, sosyal güvenlik primini yatıran ve istihdam yaratan bir yapıya sahiptir. Ancak artan maliyetler ve ağır vergi yükü nedeniyle her ay onlarca işletme kapanmaktadır" diye belirtti.
"BİRÇOK KİŞİ İŞSİZ KALIYOR"
Küçük işletmelerin yanında çalışanların da işsiz kaldığına dikkat çeken Tanrıkulu, "Küçük esnafın kepenk kapatması yalnızca işletme sahibini değil, yanında çalışan işçileri de işsiz bırakmaktadır. Diyarbakır’da her ay ortalama 30-35 işletmenin kapanması, yüzlerce kişinin doğrudan işsiz kalması anlamına gelmektedir. Bunun yanı sıra esnaflar Bağ-Kur primlerini ödemekte zorlanmakta, sosyal güvenlik sisteminde açıkta kalmaktadır. Küçük esnafın ve yanında çalışanların sosyal güvenlikten kopmaması için özel tedbirlere ihtiyaç vardır" dedi.