ÖZEL HABER/Mehmet TÜRK-Ceren AKYIL
Siyaset, ekonomi ve sanat alanında toplumsal hayata aktif olarak etkili olan kadınlar, Diyarbakır'da artık şehir içi ulaşımda da "biz de varız" demeye başladı. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Daire Başkanlığı’nca eğitilen ve düzenlenen sınavlardan geçen 12 kadın şoför, şehir içinde ulaşımı sağlayan otobüslerde çıktıkları trafikte adeta çığır açtı.
“Ayıp”, “günah”, “gelenek” ve “görenek” gibi tabuları kıran kadınlar, Diyarbakır trafiğinde hoşgörünün ve sabırlı olmanın sembolü oldu. Trafiğin sıkışık olduğu kavşaklarda dolmuş ve taksi şoförlerinin kendilerine önce el, kol hareketi yaptıkları kadın şoförler, bu sürücülerin kendilerini gördükten sonra düştükleri mahcubiyete şahit olduklarını söyledi. Yaklaşık 5 aylık bir süre içerisinde trafikte direksiyon sallayan 12 kadın şoför, şehir içi ulaşımın yeni ve çağdaş yüzünü oluşturdu.
EŞİTLİK HEDEFİ KENT GENELİNE YAYILIYOR
Ulaşımda konforu artırmak ve kent içi erişimi kolaylaştırmak amacıyla Haziran ayında filosuna 49 yeni otobüs ekleyen Büyükşehir Belediyesi, kadınların kamusal alanda görünürlüğünü artırmak için 12 kadın şoförü istihdam ederek bu alanda önemli bir adım attı. Belediyenin bu girişimiyle, ulaşımda eşitlik hedefinin kent genelinde yaygınlaştırılarak tüm yaşam alanlarında hayata geçirilmesi hedefleniyor.
50 KADIN ŞOFÖR DAHA YOLDA
Proje kapsamında 50 kadın şoförün daha ulaşıma kazandırmayı hedeflediklerini belirten Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi Başkanlığı yetkilileri, "toplu ulaşımda kadın-erkek eşitliğini güçlendirmek ve kadın istihdamını artırmak amacıyla çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürüyoruz. Şu anda kentimizin farklı hatlarında görev yapan 12 kadın şoförümüzle yurttaşlarımıza güvenli, konforlu ve güler yüzlü ulaşım hizmeti sunmaktayız. Önümüzdeki süreçte 50 kadın şoförün daha istihdamını gerçekleştirerek, hem toplu ulaşımda kadın görünürlüğünü artırmayı hem de kadınların iş gücüne katılımına destek olmayı hedefliyoruz. Kadınların her alanda aktif rol aldığı, eşit ve adil bir kent hedefiyle çalışmalarımıza devam edeceğiz" şeklinde konuştu.
OTOBÜSTE AİLE ORTAMI YARATTI
Diyarbakır kent merkezinde Şehitlik ile Araştırma Hastanesi arasında sefer yapan E7 otobüsü şoförü Tuba Varan, duraklarda binen yolcularla otobüste aile ortamı hizmeti sunuyor. Özellikle otobüse binen çocukların büyük sevgi gösterisinde bulunduğu Tuba Varan’ın, çocuklara şeker, çikolata hediye etmesi, hem çocuklar hem de ebeveynleri tarafından büyük takdir topluyor. Otobüsten inen kız çocukları, "Çok güzelsin Tuba abla" derken, erkek öğrenciler de kendilerine hediye veren Tuba ablalarına teşekkür ediyor. Bazı kadınlar da, Türkçe ve Kürtçe olarak, "Seninle gurur duyuyoruz. Tebrik ediyoruz" sözleri, Diyarbakır trafiğinde ulaşımın geldiği seviyeyi gözler önüne seriyor.
"SON GÜN BAŞVURU YAPTIM"
Mardinli olmasına rağmen Diyarbakır'da ikamet ettiğini ve 3 çocuk annesi olduğunu belirten Tuba Varan, şoför alımı için başlatılan projeye son gün başvuru yaptığını anlattı. Daha sonra mülakata çağrıldığını kaydeden Varan, "Mülakat başarılı geçti. Sonra eğitim sürecimiz oldu 45 gün kadar. Geceli, gündüzlü eğitim gördük. Eksik belgelerimizi Büyükşehir Belediyesi tamamladı. Yaklaşık 5 aydan beri de trafikte otobüs kullanıyorum" dedi.
"KOCA OTOBÜSÜ NASIL KULLANIYORSUN"
Kendisini direksiyon başında görenlerin öncelikle, "Bu koca otobüsü nasıl kullanıyorsunuz?" şeklinde soru sorduklarına değinen Varan, "Yaklaşık 5 aydan beri belediye otobüs şoförlüğü yapıyorum. Öncelikle kadın erkek ayırmadan hepsi çok mutlu oluyor bizi gördüklerinde. Kadınlar tabii ki de biraz daha tepkileri güzel oluyor. Erkekler şaşırıyor. Yani nasıl bu kocaman otobüsü sürdüğümüzü hayretler içerisinde bakıyorlar, izliyorlar bizi. Kadınlar da yani bilmiyorum duraklarda durduğumda kadın dönüp tekrar bakıyor. Önce şaşırıyor ondan sonra o yüzündeki gurur, o sevinç, o mutluluk, o cesaretin hepsini alabiliyorum o yolcularımdan. Çok mutlu oluyorlar. Ben de aynı şekilde çok mutlu oluyorum onların bu tepkisine karşı" diye konuştu.
ÇOCUKLARA ŞEKER VE ÇİKOLATA
Kullandığı otobüsün geçtiği güzergahta öğrenci sayısının çok fazla olduğunu ifade eden Varan, "Her zaman. Benim kullandığım otobüste her zaman çocuklar için küçük, ufak-tefek hediyelerim var. Çocukları sevindirmeyi seviyorum. Gelen bütün yolcularıma mutlaka çikolata, şeker gibi hediyeler veririm yani. Hep benim arabama binmek istiyorlar çikolata şeker almak için. Benim kullandığım otobüse binmek için duraklarda beni bekliyorlar. Zaten okul çıkış saatlerine, ya da gidiş saatlerine denk geldiğim için benimle geliyorlar ve çikolatalarını şekerlerini alıp öyle gidiyorlar" ifadelerini kullandı.
"DOLMUŞ ŞOFÖRLERİ ÖNÜMÜZE DİREKSİYON KIRIYOR"
Taksi ve dolmuş şoförlerinin, kendilerine yönelik güvensizlik duygusuyla yaklaştıklarını ancak geldikleri aşamada bu güvenin tam olarak sağlandığına dikkat çeken Tuba Varan, şunları söyledi:
"Taksi ve dolmuş sürücüleri ilk başta yeterince güvenmiyorlardı ama şu an değişti. Dolmuşçulardan çok çekiyoruz bu arada. Çok önümüze kırıyorlar, yol vermiyorlar. Bizim korkup geri çekileceğimizi düşünüyorlar ama kesinlikle buna mahal vermiyoruz. Yani başta bizi gördüklerinde, yani görmeden önce el kol hareketi yapıyorlar, hareket çekiyorlar. Sonra gelip bizi gördüklerinde ise bu kez şaşırıyorlar. İlk başta ondan sonra yol veriyorlar sağ olsunlar. Ama tabii hepsi değil. Çoğunlukla sıkıntı yaşıyoruz bu konuda dolmuşlardan. Sivil araçlardan yok. Çok güzel tepkiler alıyoruz. Bizi gördükten sonra el işaretiyle kalp işareti yapıyorlar. İşte alkışlıyorlar. Fotoğraf çekmek istiyorlar çok fazla. Mutluyuz yani. Bu güzel bir şey."
TRAFİKTE ARTIK BİZ VARIZ"
Konuşmasının sonunda trafiğe çıkan sürücülere, "Trafikte artık biz varız" mesajı gönderen Tuba Varan, "Ona göre lütfen birazcık daha sakin, daha nezaketli ve daha güzel bir Diyarbakır görmek istiyorsanız birazcık daha sakin olabilirsiniz. Bu kadar acele etmenize gerek yok. Hepimiz zamanla yarışıyoruz. Hepimiz süreli çalışıyoruz. Birbirimize yol vererek belki birazcık daha bunu minimize edebiliriz" şeklinde konuştu.
"KADINLAR İSTEDİĞİ HER ŞEYİ BAŞARIR"
Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin desteğiyle kadınların toplumsal anlamda daha çok ön plana çıktığını ifade eden Tuba Varan, "Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'ne böyle bir imkan sağladığı için teşekkür ediyorum. Biz kadınlar istesek başaramayacağımız hiçbir şey yok. Daha çok çoğalmak istiyoruz. Daha çok her yerde olmak istiyoruz. Bunun için mutluyuz da. Bizden sonra tekrar proje açıldı. Yeni kadın arkadaşlarımız gelecek. Onları da burada görmek de bizi çok mutlu ediyor. Sayımız ne kadar artarsa Diyarbakır trafiği o kadar güzelleşir diye düşünüyorum. Diyarbakır'ın çağdaş ve modern anlamda değişen yüzünü ortaya koyduğumuza inanıyorum. Diyarbakır halkı da çok değerli ve onurlu bir halk. Hizmetin en güzelini hak ediyor. Onlara hizmet etmekten de gurur duyuyoruz" ifadelerini kullandı.
"OLUMLU TEPKİLER BİZİ MOTİVE EDİYOR"
Otobüs şoförlerinden Şenay Kürekçi de, 8 yıldan beri aktif olarak araç kullandığını belirterek, otobüs şoförü olarak ilk kez belediye bünyesinde göreve başladığını hatırlattı. Yaklaşık 6 aydan beri Diyarbakır şehir içinde otobüs kullandığını aktaran Kürekçi, "Yaklaşık 8 yıldır aktif bir şekilde araba sürüyorum. Bu işe de yaklaşık 6 aydır devam ediyorum. Öncelikle tepkiler çok güzel, insanların bakış açısı bizi motive ediyor ki büyük araç sürmek öncelikle çok zor. Ama biz bu zorluğu, hem yolcular sayesinde, hem de trafikteki çalışma arkadaşlarımız sayesinde aşıyoruz. Şu an hiç bir şekilde zorlanmıyoruz" diye konuştu.
"YOLCULAR DAHA KİBAR DAVRANMAYA BAŞLADI"
İlk başlarda kadın sürücüye karşı olumsuz tepkiler olduğunu söyleyen Kürekçi, insanların kendilerine yönelik bakış açılarının zamanla değiştiğini anlattı. Kürekçi, şunları söyledi:
"Diyarbakır'da eskiden kadın şoförlere karşı tepki vardı. Bizim sayemizde insanların bakış açısı değişti. İnsanlar birbirlerine daha kibar davranıyor. Geçiş üstünlüğü olarak da bize daha fazla yol veriyor. Ama bize en çok destek olan buradaki çalışma arkadaşlarımız ve amirlerimiz. Bize her türlü kolaylığı sağlıyorlar. Erkek şoförlere karşı biraz sert davranırlarken bize karşı biraz daha yumuşaklar. Mesela sabah bindikleri zaman kimse günaydın demeden geçmiyor. Ve desteklediklerini belirtiyorlar. Bu bizim çalışma hevesimizi daha çok arttırıyor. Hayali olan ve isteyen herkes yapabilir. Diyarbakır'da trafik yoğunluğu olduğu zaman biz de zorlanıyoruz. Bu konuda herkesin birbirine duyarlı ve saygılı davranması gerekiyor. Öncelikle belediyemizin proje kapsamında bu işe girdim. Korkan ve başaramayacağını düşünen herkes denemeli. Özellikle Serra Bucak'a bize bu fırsatı sunduğu için teşekkür ederim."
"BİLBOARDDAKİ REKLAM SAYESİNDE ŞOFÖR OLDUM"
Kent merkezindeki billboardlarda, kadın istihdamına yönelik Büyükşehir Belediyesi'nin bir tanıtımı sayesinde şoför olmak için başvuru yaptığına dikkat çeken Rojda Sarı'nın hikayesi de biraz daha farklı. Lisans mezunu ve gıda mühendisi olduğu bilgisini veren Sarı, "Bir yıl öncesinde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi önünden geçerken billboardlarda kadınlara yeni istihdam alanı oluşturulacak diye bir reklam görmüştüm. Bu reklamı başvuru yapabilirim diye içimden geçirdim ve başvurudan sonra da şu anda buradayım. Bu süreçte eğitimlerden geçtik, mülakatlardan geçtik. Bunlar arka arkaya devam etti. Daha sonrasında 5 aydır bu işe başladık" dedi.
"BİRÇOK KADININ HAYALİNİ GERÇEKLEŞTİRDİK"
Kendisini direksiyon başında gören kadınlardan özellikle olumlu tepkiler aldığına dikkat çeken Rojda Sarı, "Halkımızdan müthiş tepkiler alıyoruz. Annelerimiz, kadınlarımız bizi direksiyon başında gördüğünde müthiş bir şekilde seviniyorlar. Sanki kendi kızlarıymış gibi davranıyor. Kendi kızları olsa yani ancak bu kadar sevinebilirler. Araca binip ve daha sonra inerken bize dua etmeleri bizi çok motive ediyor. Özellikle şunu söyleyeyim; Kadının şoförlüğü, sadece erkek egemen bir mesleğin dışına çıkardığımızı görünce kadınlar çok şaşırıyor. 'Aaa, ben de sürmek istiyordum. Sizi burada gördüm. Şu anda çok mutluyum. Gerçek anlamda bana cesaret oldunuz' tarzında çok güzel tepkiler var. Mesela, küçüklük hayali araç kullanmak olan kadın arkadaşlar beni gördüğünde gözyaşlarına boğulanlara denk geldim. Ve orada ciddi anlamda ben de çok duygulanıyorum. Karşılıklı bir duygu seli olmuştu bizde. Yani kafamda kalan en müthiş anım bu olsa gerek" şeklinde ifadeler kullandı.
"KADIN OTOBÜS ŞOFÖRLERİNDE ÖNCÜ OLDUK"
1990'lı yıllarda insanların güvenlik nedeniyle Diyarbakır'da dışarıya cesaret edemediği dönemleri hatırlatan Rojda Sarı, "Ama şu ana baktığımızda kadınlar toplumun her alanında, aktif olarak rol almaya başladı. Mesela şoförlükten doktorluğa, hemşireliğe, mühendisliğe fark etmeksizin bütün alanlarda kadınların gücü yansımaya başladı. Bu da Büyükşehir Belediyesi ve yerel yönetimlerin destekleriyle mümkün oldu. Otobüs şoförlerinde de, belediyemizin destek ve katkılarıyla biz öncü olduk. Bu da bizim için büyük bir avantaj" diye konuştu.
"BABAM ÇOK SEVİNDİ"
Şoförlüğe başlamasının ardından bu duruma babasının çok sevindiğine dikkat çeken Rojda Sarı, "Böyle bir iş olduğunu babama söylediğimde babam çok sevindi. Bununla beraber aile büyüklerime söylediğimde onlar da çok sevindi. Her seferinde de destek oluyorlar ve özellikle benden sakin ve yavaş sürmemi istiyorlar" şeklinde konuştu.
"DOLMUŞ ŞOFÖRLERİNİN TAVRI DEĞİŞTİ"
Kadın şoför olarak Diyarbakır'da dolmuş ve taksi şoförlerinin trafikteki tavırlarının değişmesine zemin hazırladıklarını anlatan Rojda Sarış, şunları söyledi:
"Otobüs şoförlerini gören taksi şoförleri olsun, dolmuş şoförleri olsun ilk etapta bir kadını görünce de belki hazmedememekten dolayı hep önümüze direksiyon kırıyorlardı. Olur olmadık yerlerde durup yolcu alıyorlardı. Bunlar mesela kazalara sebebiyet verebiliyorlardı. Ama mesela biz ışıklarda denk geldiğimizde 'abiciğim biraz daha sakin, biraz daha hani kadınlara nezaketli olursan çok iyi olur. Bununla beraber diğer arkadaşlarımız da bunu söyler, çok memnun oluruz' gibi sözler söylüyoruz. Ama sonrasında özellikle dolmuş ve taksi şoförleri bize karşı çok meşakkatli olmaya başladılar. Normalde asla yol vermeyen taksi şoförü ve dolmuş şoförleri şu anda bize yol veriyor. Bu büyük bir gelişme. Bununla beraber mesela Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Kadın Kolları bu projeyi kurdular ve bu projede de ciddi anlamda halkımızdan özellikle mesela erkek şoförlere tepkiler çok daha farklı oluyordu. Ama şu anda kadın şoförler gördüğümüzde gerek yolculardan gerekse diğer sürücü adaylarından, diğer sürücülerden müthiş tepkiler geliyor. Yani kadınların sayısı bence trafikte arttırılmalı otobüs şoförlüğünde."