ÖZEL HABER/Fuat BULUT
Kürt sorununun demokratik çözümü noktasında geçen yıl MHP Lideri Devlet Bahçeli’den girişimiyle başlayan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın desteğiyle gelişen, İmralı’da Abdullah Öcalan’ın çağrısı ve sonrasında atılan adımlarla büyüyen süreç, yeni bir noktaya evriliyor.
KONUŞULAN İKİ İHTİMAL, HANGİSİ AĞIR BASACAK?
Ankara kulislerinde iki ihtimal konuşuluyor. Bunlardan biri Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu üyelerinden 5 temsilcinin Abdullah Öcalan’la görüşmek için İmralı’ya giderek, kendisiyle görüşmesi. İkinci ihtimal ise Abdullah Öcalan’la görüntülü canlı bağlantı yapılıp Meclis’e hitaben konuşma yapması. Öcalan’ın gelişen süreç ile birlikte düşüncelerinin ve çözüm önerilerinin dışarıya yansıyor olduğunu dile getiren Komisyon üyeleri, İmralı’ya gitmek yerine Öcalan’ın Meclis’te konuşma yapmasının daha doğru olacağı kanaatinde.
DEVLET BAHÇELİ’NİN ÇIKIŞI DÜŞÜNCELERİ DEĞİŞTİREBİLİR
Ancak tam da bu noktada MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin bugün MHP Grup Toplantısı’nda yaptığı konuşma, ilk ihtimali öne çekebilir. Bahçeli, İmralı’ya gitme ısrarını haklı bir gerekçe dayandırıyor. O da, “Sürecin asıl muhataplarından biriyle doğrudan temas kurulamayacaksa sonuç nasıl alınacak?” gerekçesi.
Bahçeli, aylardır gündeme getirdiği önerinin ağırdan alınmasına karşın Komisyon üyelerine de şu resti çekti: “Komisyon bu çerçevede karar alamazsa, hiç kimse bu ziyarete yanaşmazsa açık açık söylüyorum, alırım yanıma 3 arkadaşımı, kendi imkanlarımızla İmralı'ya gitmekten, karşı karşıya gelmekten imtina etmem, gocunmam, çekinmem.”
GÖZLER, ŞİMDİ KOMİSYONDA
TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş başkanlığında bugün 17'nci kez toplanacak Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanı İbrahim Kalın'ı dinleyecek.
Toplantıda sunum yapacak İçişleri Bakanı Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Güler ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Kalın'ın, 8 Ağustos'ta Komisyona yaptıkları sunumdan bugüne kadar geçen süredeki gelişmeler ve atılan adımlara ilişkin bilgi vermeleri, değerlendirme yapmaları bekleniyor.
51 ÜYELİ KOMİSYON 5 AĞUSTOS’TA KURULDU
Komisyon, yeni çözüm süreci kapsamında, toplumsal bütünleşmenin güçlendirilmesi, milli dayanışma ve kardeşliğin pekiştirilmesi, özgürlük, demokrasi ve hukuk devleti alanlarında yapılacak çalışmaların değerlendirilmesi amacıyla oluşturuldu.
AK Parti'nin 22, CHP'nin 11, DEM Parti'nin 5, MHP'nin 4, Yeni Yol Partisi'nin 3, Türkiye İşçi Partisi, EMEP, Yeniden Refah Partisi, DSP, HÜDA Par ve Demokrat Partinin 1'er milletvekilinin yer almasıyla çalışmalarını 51 üyeyle sürdüren Komisyon, ilk toplantısını 5 Ağustos'ta yaptı.
Toplantıda Komisyonun adı "Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu" olarak belirlenirken, çalışma usul ve esasları oy birliğiyle kabul edildi.
Komisyonun 8 Ağustos'taki 2'nci toplantısına Bakan Güler ve Bakan Yerlikaya ile MİT Başkanı Kalın davet edildi. İkinci toplantı basına kapalı gerçekleştirilirken, güvenlik bürokrasisi, söz konusu toplantıda, kurumları adına yürüttükleri çalışmalar ve güncel gelişmelere ilişkin Komisyon üyelerine bilgi verdi.
Komisyonun 12 Ağustos'taki 3'üncü toplantısında, milletvekilleri söz alarak, terörün Türkiye'nin gündeminden tamamen çıkartılması amacıyla toplumsal duyarlılığın artırılması, milli birlik, kardeşlik, özgürlük, demokrasi ve adalet başta olmak üzere çeşitli konularda görüş ve tekliflerini dile getirdi.
Kurtulmuş başkanlığındaki Komisyonun 4'üncü toplantısına Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş davet edildi. Göktaş'ın şehit aileleri ve gaziler için yapılan hizmetler ile verilen destekleri anlattığı toplantıda, milletvekilleri, şehitler ve gazilerle ilgili dernek ve vakıf temsilcileri ile "Diyarbakır Anneleri" dinlendi.
16 KEZ TOPLANDI, ÇOK SAYIDA KURUM VE ŞAHSİYET DİNLENDİ
Komisyonun 20 Ağustos'taki 5'inci toplantısına "Cumartesi Anneleri" ve "Barış Anneleri" ile İnsan Hakları Derneği (İHD), İnsan Hakları ve Mazlumlar İçin Dayanışma Derneği (MAZLUMDER), Tahir Elçi İnsan Hakları Vakfı ile İnsan Hak ve Hürriyetleri ve İnsani Yardım Vakfı (İHH) temsilcileri katıldı.
Komisyonun 27 Ağustos'ta yapılan 6'ncı toplantısında, Türkiye Barolar Birliğine söz verildi.
Söz konusu toplantın ertesi gününde gerçekleştirilen 7'nci toplantıda ise önceki dönem Meclis Başkanları Hikmet Çetin, Ömer İzgi, Bülent Arınç, Köksal Toptan, Mehmet Ali Şahin, Cemil Çiçek, İsmet Yılmaz, İsmail Kahraman, Binali Yıldırım ve Mustafa Şentop, sürece ilişkin görüş, öneri ve değerlendirmelerini paylaştı.
Komisyon, 11 Eylül'deki 8'inci toplantıda, Memur Sendikaları Konfederasyonu (Memur-Sen), Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu (Türkiye Kamu-Sen), Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ), Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu (HAK-İŞ) ve Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) temsilcilerinin görüşlerini aldı.
Sonraki gün yapılan 9'uncu toplantıda ise Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK), Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB), Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD), Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği (TÜSİAD) ile Anadolu Aslanları İş Adamları Derneği (ASKON) temsilcilerine söz verildi.
Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, 17 Eylül'deki 10'uncu toplantıda, çatışma çözümü alanında çalışmaları olan akademisyenleri, 18 Eylül'deki 11'inci toplantıda ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde faaliyet gösteren çeşitli konfederasyon, dernek ve vakıf temsilcilerini dinledi.
Komisyonda, 24 Eylül'de yapılan 12'inci toplantıda düşünce kuruluşları temsilcileri, 2 Ekim'deki 13'üncü toplantıda hukuk dernekleri ve hukukçu akademisyenleri, 8 Ekim'deki 14'üncü toplantıda ise Türkiye Emekli Subaylar Derneği (TESUD), Türkiye Emekli Astsubaylar Derneği (TEMAD), Emekli Uzman Jandarmalar Derneği (EMUJAD) ve Türkiye Emekli Uzman Erbaşlar Derneği (TEMUD) ile bazı sivil toplum örgütlerinin temsilcileri görüşlerini belirtti.
BAKAN FİDAN VE BAKAN TUNÇ SUNUM YAPTI
Komisyonun 15 Ekim'deki 15'inci toplantısında, Anadolu Gençlik Derneği (AGD), Türkiye Teknoloji Takımı Vakfı (T3) Genç Barış İnşacıları Derneği, Türkiye Gençlik Vakfı (TÜGVA), Gençlik Örgütleri Forumu (GoFor), Milli Türk Talebe Birliği (MTTB), Hazar Eğitim Kültür ve Dayanışma Derneği, Barışa İhtiyacım Var Kadın İnisiyatifi, Türkiye İş Kadınları Derneği (TİKAD), 29 Ekim Kadınları Derneği (29 EKD) ile Kadın ve Demokrasi Derneği (KADEM) temsilcilerine söz verildi.
Komisyonun 30 Ekim'deki 16'ncı toplantısında ise Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Adalet Bakanı Yılmaz Tunç bilgilendirme yaptı. Her iki Bakanın da milletvekillerinin sorularını yanıtladığı toplantı, basına kapalı gerçekleştirildi.
6 KASIM’DAN BU YANA İKİ TOPLANTI ERTELENMİŞTİ
Öte yandan komisyonun 6 Kasım'da yapması planlanan 17'nci toplantısı "teknik nedenlerle", 13 Kasım perşembe günü yapılması planlanan toplantısı da "askeri kargo uçağının Azerbaycan-Gürcistan sınırında düşmesi sonucu 20 askerin hayatını kaybetmesi nedeniyle" ertelendi.
GÜLER, KALIN VE YERLİKAYA DİNLENECEK
Komisyon bugün, İçişleri Bakanı Yerlikaya, Milli Savunma Bakanı Güler ve MİT Başkanı Kalın'ı dinleyecek. Şimdiye kadar 2 toplantısını basına kapalı gerçekleştiren Komisyonun, 17'nci toplantısının da basına kapalı yapılabileceği belirtiliyor.
YENİ SÜREÇ, 13 AYDA NEREYE GELDİ?
MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin, TBMM’de 1 Ekim 2024’teki yeni yasama yılı töreninde, DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan ve milletvekilleriyle tokalaşmasıyla başlayan ve ardından 22 Ekim 2024’teki grup toplantısında ise "Şayet terörist başının tecridi kaldırılırsa, gelsin DEM Parti grup toplantısında konuşsun, terörün bittiğini, örgütün lağvedildiğini ilan etsin. Umut Hakkı’nın kullanımıyla ilgili yasal düzenlemenin yapılması ve bundan yararlanmasının önü de ardına kadar açılsın. Ne Kandil, ne Edirne; adres İmralı’dan DEM’e uzansın, terör sorunu ülke gündeminden tamamen çıkarılsın. Hodri meydan, buna varız" çağrısıyla tarihi bir çıkış yaptı.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’DAN MHP’YE DESTEK
1 Ekim ve 22 Ekim arasında Türkiye’de siyasi partiler arasında bu çağrılar özellikle Öcalan’ın durumu ile ilgili talepler konuşulurken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ilk yanıtına çevrildi. 9 Ekim 2024 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise partisinin grup toplantısında, ittifak ortağı MHP’ye destek vererek, "Cumhur İttifakı’nın uzattığı elin değerinin muhatapları tarafından anlaşılmasını ümit ediyoruz" dedi.
ÖCALAN İLE İLK TEMAS
23 Ekim 2024: Öcalan ile ilk temas, yeğeni ile oldu. Öcalan’ın yeğeni DEM Parti Şanlıurfa Milletvekili Ömer Öcalan, İmralı’da amcası Öcalan’la görüştüğünü sosyal medya hesabından şöyle açıklamıştı: "23 Ekim tarihinde İmralı Ada Hapishanesi’nde Sayın Öcalan ile görüşme gerçekleştirdim. Bu ziyaret aile görüşmesi kapsamında gerçekleşti. Sayın Öcalan görüşmede genel siyasi gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulunarak kamuoyuna şu mesajın iletilmesini istedi: 'Tecrit devam ediyor. Koşullar oluşursa bu süreci çatışma ve şiddet zemininden hukuki ve siyasi zemine çekecek teorik ve pratik güce sahibim.' Sağlığı iyiydi ve herkese çok selamı vardı."
DEM PARTİ’DEN ADALET BAKANLIĞINA BAŞVURU
26 Kasım 2024: Devlet Bahçeli'nin, 26 Kasım 2024'te partisinin grup toplantısındaki, "İmralı ile DEM Grubu arasında yüz yüze temasın gecikmeksizin yapılmasını bekliyoruz" sözlerinin hemen ardından DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, Adalet Bakanlığı’na başvurduklarını açıkladı.
İMRALI HEYETİ ÖCALAN’LA GÖRÜŞTÜ
28 Aralık 2024: Bahçeli’nin çağrısından bir ay sonra 28 Aralık 2024’te, Adalet Bakanlığı İmralı heyetinin Öcalan’la görüşmesine izin verdi. Böylece heyet üyesi Van Milletvekili Pervin Buldan, İstanbul Milletvekili ve TBMM Başkanıvekili Sırrı Süreyya Önder İmralı’ya gitti.
İmralı heyeti, Öcalan görüşmesinin ardından 5-6-7 Ocak’ta MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli dahil TBMM’deki siyasi partiler ve Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş’u ziyaret etti. İmralı heyeti, 11 Ocak’ta da cezaevinde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ile Figen Yüksekdağ Selçuk Mızraklı ve Leyla Güven ile görüştü.
BAHÇELİ’DEN İKİNCİ GÖRÜŞME ÇAĞRISI
14 Ocak 2025 tarihinde Bahçeli, grup toplantısında İmralı’ya ikinci görüşmenin yapılması ve çağrı gelmesi açıklamasında bulunmasının ardından İmralı Heyeti, 22 Ocak’ta Öcalan'la ikinci görüşmesini yaptı.
BAHÇELİ: ÖRGÜT KENDİ İRADESİYLE SİLAH BIRAKSIN
28 Ocak 2025: Bahçeli partisinin TBMM Grup Toplantısı'nda "DEM heyeti ile İmralı arasındaki görüşmelerin terörsüz Türkiye'ye şartsız destek olması ve beklenen çağrısını bir an evvel açıklaması samimi dileğimdir. Terör örgütü kendi iradesiyle silah bıraksın" dedi.
BAKIRHAN: ÖCALAN TARİHİ ÇAĞRI YAPACAK
4 Şubat 2025: DEM Parti Eş Genel Başkanı Tuncer Bakırhan, parti grup toplantısında Abdullah Öcalan’ın önümüzdeki günlerde "tarihi bir çağrı" yapacağını belirterek, “Bu çağrıyı önemsiyoruz, destekliyoruz, arkasındayız. İktidarı da bu tarihi çağrıya uygun şekilde rolünü oynamaya çağırıyoruz. Sayın Bahçeli yürütmenin başı değil. Yürütmenin başındaki Erdoğan’a büyük adım düşüyor. Artık top Erdoğan’da” diye konuştu.
ÖCALANDAN KCK’YE MEKTUP
13 Şubat 2025: KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Cemil Bayık, Öcalan’dan kendilerine bir mektup ulaştığını belirterek, “Kürt sorununu savaş zemininden çıkarıp demokratikleşme zeminine çekmek için bir çalışma yürütüyor” dedi.
İMRALI HEYETİNİN IRAK’TAKİ TEMASLARI
DEM Parti İmralı heyeti, 16-17-18 Şubat’ta ise Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) başkenti Erbil’de Mesut Barzani ve Neçirvan Barzani’yle, Süleymaniye kentinde ise Bafil Talabani’yle görüştü.
ÖCALAN’DAN “BARIŞ VE DEMOKRATİK TOPLUM” ÇAĞRISI
27 Şubat 2025: DEM Parti İmralı heyeti, Ahmet Türk'ün yanı sıra DEM Parti Eş Genel Başkanları Tülay Hatimoğulları, Tuncer Bakırhan, İstanbul Milletvekili Sırrı Süreyya Önder, Van Milletvekili Pervin Buldan, İstanbul Milletvekili Cengiz Çiçek ile Asrın Hukuk Bürosu avukatı Faik Özgür Erol’la birlikte üçüncü kez Öcalan’la görüştü. Bu görüşmenin ardından İstanbul Taksim Elite Otel’de, Öcalan’ın, "Tüm gruplar silah bırakmalı ve PKK kendini feshetmelidir" şeklindeki çağrısı okundu.
TARİHİN İLK BAYRAM ZİYARETİ
31 Mart 2025: Ramazan Bayramı dolayısıyla siyasi partiler arasında bayramlaşma ziyaretleri yapılıyor. DEM Parti heyeti, MHP Genel Merkezi'ne gelerek ilk kez bayram ziyareti gerçekleştirdi. Daha sonra MHP heyeti, AK Parti Genel Merkezi'ni ziyaret etti.
13 YIL ARADAN SONRA DEM PARTİ, ERDOĞAN İLE GÖRÜŞTÜ
10 Nisan 2025: İmralı heyeti, Beştepe'de Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştü. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İmralı Heyetinde yer alan DEM Parti Milletvekilleri Pervin Buldan ile Sırrı Süreyya Önder'i kabul etti. Basına kapalı görüşmede, AK Parti Genel Başkanvekili Efkan Ala ile MİT Başkanı İbrahim Kalın da yer aldı. Heyetin, Erdoğan'la görüşmesi yaklaşık 1 saat 25 dakika sürdü. Görüşmenin ardından, İmralı heyeti üyesi Sırrı Süreyya Önder, "Çok pozitif bir görüşme oldu. Çok daha umutluyuz. Bu konuda Sayın Cumhurbaşkanı oldukça önemli bir yerde duruyor. Amacımız barışı sağlamak" ifadelerini kullandı.
SIRRI SÜREYYA ÖNDER’İN VEFATI
14 Nisan 2025: İmralı heyetinde yer alan Sırrı Süreyya Önder, kalp rahatsızlığı nedeniyle İstanbul Florence Nightingale Hastanesine kaldırılarak, yoğun bakıma alınmasının ardından 3 Mayıs 2025 tarihinde tedavisinin sürdüğü hastanede hayatını kaybetti.
PKK 12. KONGRESİNİ TOPLADI
9 Mayıs 2025: PKK, 5-7 Mayıs tarihleri arasında 12’nci kongresini toplandığını duyurdu. PKK tarafından kongreye ilişkin yapılan açıklamada, kongrede tarihi öneme sahip kararlar alındığı belirtilerek, "PKK 12’nci Kongresi’nin sonuçlarına ve alınan kararlara ilişkin geniş ve ayrıntılı bilgi ve belgeler, iki farklı alandaki sonuçlar birleştirildikten sonra çok yakın zamanda kamuoyu ile paylaşılacaktır” ifadeleri kullanıldı.
PKK KENDİSİNİ FESHETTİ
12 Mayıs 2025: 5-7 Mayıs tarihleri arasında 12’nci kongresini toplayan PKK 12. Kongresi, PKK’nın örgütsel yapısının feshedilmesi ve silahlı mücadele yöntemini sonlandırması kararlarını alarak PKK adıyla yürütülen çalışmaları sonlandırdı” açıklamasını yaptı. Böylelikle, Abdullah Öcalan'ın 1978'de Diyarbakır Lice ilçesi Fis köyünde kurduğu PKK, 47 yıl sonra kendisini feshetti.
ÖCALAN’IN VİDEOLU MESAJI
9 Temmuz 2025: Öcalan’ın tarihi çağrısının görüntüsü yayınladı. Yayınlanan görüntülerde Öcalan, silahlı mücadelenin sonlandırılması ve demokratik siyasete geçiş konularında dikkat çeken mesajlar verdi. “Silahın değil, siyasetin ve toplumsal barışın gücüne inanıyorum. Ve sizi de bu ilkeyi hayata geçirmeye çağırıyorum” dedi. Öcalan, bu sözlerle PKK'nin silahlı mücadelesine son vererek siyasal alanda çözüm araması gerektiğini vurguladı.
30 KİŞİLİK PKK’Lİ GRUP SİLAHLARINI YAKTI
11 Temmuz 2025: Süleymaniye'nin Surdaş bölgesinde, PKK'nin düzenlediği silah bırakma töreni, KCK Yürütme Konseyi Eş Başkanı Bese Hozat'ın bizzat katılımıyla gerçekleşti. "Barış ve Demokratik Toplum Grubu" adı verilen 30 kişilik grup, Casene Mağarası'nda silahlarını imha etti. KCK'nin en üst düzey isimlerinden birinin sahaya inmesiyle yeni bir boyut kazandı. Helikopter destekli yoğun güvenlik önlemleri altında düzenlenen törenle, bir grup PKK'li grup silahlarını bıraktı.
PKK TÜRKİYE’DEN ÇEKİLDİ, ZAP KAMPI’NI BOŞALTTI
26 Ekim 2025: PKK, Türkiye'den silahlı güçlerini çekme kararı aldığını açıkladı. Kandil'de düzenlenen basın toplantısında açıklamanın Türkçesini KCK Yürütme Konseyi Üyesi Sabri Ok okudu. PKK, açıklamada "Türkiye sınırları içinde çatışma riski oluşturan ve olası provokasyonlara açık olan Türkiye'deki tüm güçleri geri çekme işlemini" gerçekleştirmekte olduklarını duyurdu.
1 Kasım: PKK, Zap alanındaki güçlerini uygun sahalara çektiklerini duyurdu. Hareket yönetimi imzasıyla yapılan açıklamada, “Bu yeni adımımızın, Kürt sorununun çözümüne ve Türkiye’nin barışı ve demokratikleşmesine hizmet edeceği inancındayız” denildi.
