İbrahim İnanç Yıldız/Özel

Güneydoğu Ekspres- Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen 7,6 büyüklüğündeki depremin etkilediği Diyarbakır’da 7 bina yıkılırken, 411 kişi yaşamını yitirdi. Kentte altı Diyarbakır’ın ilk alışveriş merkezi olan ve üstü konut olan 4 bloklu Galeria’nın iki bloğu, Ofis’te Sözel Apartmanı, Bağlar’da tesislerde Serin 2 Apartmanı, cezaevi üst köşede Hisami Apartmanı, 5 Nisan Mahallesi’nde Yoldaş ve Şeyh Şamil Mahallesi’nde Dündar Apartmanı yıkıldı. Yıkılan binalar için Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın başlattığı soruşturma ise sürüyor.

Çevre Şehircilik ve İklim İl Müdürlüğü ve İnşaat Mühendisleri Odası ekipleri tarafından yürütülen hasar tespit çalışmalarında kentin il sınırları içinde 5 bin 500 bina ağır hasar, 2 bin 800 bina ise orta hasar aldı. Kentte ağır hasarlı binaların yıkımı ise devam ediyor.

İnşaat Mühendisler Odası Diyarbakır Şube Eş Başkanı Mahsum Çiya Korkmaz, kentte depremde binaların yıkılma nedenini gazetemiz Güneydoğu Ekspres’e anlattı.

‘KOLON KESME İDDİASI SOMUT BİR TEZ HALİNE GELMEDİ’

Kentte depremde yıkılan binalarla ilgili kolon kesme iddiasının somut bir tez haline gelmediğini söyleyen Korkmaz, bu durumun en çok Galeria ile ilgili olduğunu belirterek, “Bizim elde ettiğimiz bilgilere göre kolan kesme iddiasıyla birlikte dükkân sahipleri alınmıştı, şuan dükkan sahipleri bırakıldı. Şimdi ki tablo kolon kesilmediğine dairdir. Daha çok müteahhit ve şantiye şefleri cezaevinde” dedi. 

“OFİS’TE BİNANIN YIKILMASI İÇİN DEPREME GEREK YOK”

Yıkılan binaların hiçbirinin iskân ruhsatının olmadığını söyleyen Korkmaz, “İskân demek oturulabilir izin demek. Oturulabilir izni olan binalar değildi bunlar. Hele hele Ofis mesela. Ofis’te yıkılan binanın inşaat ruhsatı zemin artı 4’e göre. Ancak binanın kendisi zemin artı 7 kat. Yani 3 kat, 4 katı sonradan eklenmiş. Yani bu binanın yıkılması için bir kolon kesmeye ya da başka bir şey olmasına gerek yok. Bu bina deprem olmadan yıkılsa bizim şaşırabileceğimiz bir durum değil” dedi. 

“GALERİA İÇİN ‘ZEMİNİ SAĞLAM DEĞİL’ DİYE RAPOR HAZIRLANMIŞ”

1998 yılında inşa edilen Galeria’nın 1997 deprem yönetmeliğine göre yapıldığını söyleyen Korkmaz, şöyle devam etti: “Bundan sonra 2007 ve 2018 yılında 2 tane deprem yönetmeliği çıktı, son depremden sonra başka bir yönetmelik çıkacak. Eski yönetmeliğe göre yapılmış bir bina. Ne şekilde yapıldığını bilmiyoruz ama elimizde somut olarak 1996-1997 senesinde bizim o dönem İnşaat Mühendisleri Odası Başkanımız tarafından o binaya ait zemin raporu veriliyor ve o zemin raporunda ‘4 blok ve ağırlığı, kütlesi fazla olan bu bina için bu zemin sağlam değil, burada iki bodrum yapılması daha uygun olur’ diyor. Ama tek bodrum yapılıyor. Neden böyle istiyor? Bizim o dönemki başkanımız kaya zemine inilmesini istiyor. Yani binanın bu kayaya oturulmasını istiyor.”

TESİSLER ÖNCEDEN DERE YATAĞIYMIŞ

Korkmaz, tesislerde yıkılan bina için şöyle bir yorum bulundu: “Tesislerin olduğu yerden eskiden kanal geçiyormuş, bir dere yatağıymış. Tabi bir sulak zeminde yapacağınız inşaat ile bir kaya zeminde yapacağınız inşaat arasında dağlar kadar fark var. Biz her türlü zeminde inşaat yapılabileceğini savunuyoruz.  Görüyorsunuz, insanlar denizin ortasına bile bina yapıyor artık. Ama yeter ki, zemin iyileştirilebilsin. O zaman sen o zemine her türlü bina yapabilirsin. Zemini iyileştirmezsen o zemine göre inşaat yapabilirsin. Eğer sen sulak zemine güçlendirme yapmadan 7-8 katlı bir bina yaparsan bu tehlike arz eder. Şu an o bina ile buradaki bina arasında aynı kat sayısı olsun, aynı metre kare olsun, aynı malzeme kullanılsın, aynı işçilik yapılsın, oradaki zemin sulak olduğu için çökme riski daha fazladır.”

BAĞLAR İÇİN DEPREMDEN ÖNCE YAPILAN UYARI DİKKATE ALINMAMIŞ

Bağlar’da yıkılanlar binalar için de konuşan Korkmaz, Bağlar’daki binaların depreme dayanıklı olmadığını evvelden bildiklerini söyleyerek, “İzmir depreminden sonrasında hızlı deprem analizi ve güçlendirme teknikleri yapılması yönünde bir furya başladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 9 Eylül Üniversitesi, İnşaat Mühendisleri Odası beraber başlattı bu projeyi. Bizde ‘Diyarbakır’da böyle bir şey yapalım’ dedik.  Kentte ne kadar hasarlı yapı var ve bununla ilgili nasıl bir güçlendirme yapabiliriz diye. Bununla ilgili belediyeler bir bütçe ayırsınlar. Yapmadılar, belediye bu deprem süreciyle ilgili hiçbir şey yapmadılar” dedi. 

“KAÇAK YAPIYA İZİN VERİLMEMELİ, İNSANLARIMIZ BİLİNÇLENMELİ”

Bağlar denilen böyle çok riskli bir alan olduğunu belirten Korkmaz, “Biz daha ağır bir sonuç bekliyorduk. Ama Diyarbakır’ın biraz daha şansı diyelim, bizim zeminimiz kaya. Bir de 450 km ötede olan bir depremdi” dedi.

Kesinlikle kaçak yapıya izin verilmemesi gerektiğini dile getiren Korkmaz, “Bir bina kaçaksa insanlarda orada oturmaması lazım, oradan daire almaması lazım. Bunu insanlarımızın bilmesi lazım, bilinçlenmesi lazım. Milyonlarca para veriyorsunuz, sordurun soruşturun. Bu bina da oturulabilir mi? Zemin etüdü yapılmış mı? Zemini sağlam mı? Zemine göre mi yapılmış? Kolonları nasıl yapılmış? Herhangi bir yapı denetimi yapılmış mı? İskân ruhsatı almış mı? Bunları sorsunlar. Paranızı çöpe atmayın” dedi.