SGK İl Müdürlüğü’nden yapılan yazılı açıklamada, kurumun kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında yürüttüğü rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri çerçevesinde her yıl sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarına ziyaretler gerçekleştirildiği belirtildi.
Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmalarının anayasal bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler açısından bir zorunluluk olduğu vurgulanan açıklamada, çalışanların sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde işverenlere yönelik yaptırımlar uygulandığı bildirildi.
Açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Kayıt dışı istihdam, çalışanların sosyal güvenceden yoksun kalmasına, işverenler arasında haksız rekabete ve kamu gelirlerinde kayba yol açmaktadır. Kayıt dışı çalışılan süreler emeklilikte hizmetten sayılmaz. Bu nedenle gerekli şartlar tamamlanmadıkça yaşlılık (emeklilik) aylığı bağlanamaz. Çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığından yararlanamaz. Hayatını kaybetmesi durumunda geride kalan eş ve çocukları ölüm aylığı hakkından yararlanamazlar. İşsizlik sigortasından faydalanamazlar. Genel sağlık sigortası primlerini kendileri ödemek zorunda kalabilir. İş kazası ve meslek hastalığına karşı alınması gereken önlemlerden yoksun olarak çalışmak zorunda kalırlar. Ücret ve diğer sosyal haklar konusunda kanunların sağladığı korumadan yoksun olarak daha kötü şartlarda çalışırlar. İhbar ve kıdem tazminatından yoksun kalır ve yıllık izin, haftalık izin, doğum izni gibi haklardan yararlanamazlar."
BAŞVURU ÇAĞRISI
Denetim ve tespitlerde kayıt dışı istihdam belirlenmesi halinde, mevzuatta öngörülen idari para cezaları uygulandığı ve fiilin niteliği ve tekrarı durumunda teşvik iptali gibi ilave yaptırımların söz konusu olabileceği aktarılan açıklamada, çalışanların çalışmalarının işverenler tarafından bildirilip bildirilmediğini veya hangi kazanç seviyesinden bildirildiğini e-devlet üzerinden sorgulayabilecekleri gibi "ALO 170" Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezini arayabilecekleri ya da Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurarak öğrenebilecekleri aktarıldı.
İŞLETMELERE SORUMLULUKLARI HATIRLATILDI
Açıklamada, çalışanların sigortasız çalıştırıldıklarını ya da ücretlerinin veya çalışma sürelerinin eksik bildirildiğini düşündüklerinde ihbar ve şikayetlerini ALO 170'e, Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine ve CİMER'e iletebilecekleri ifade edilerek, şunlara yer verildi:
"İşverenlerce çalıştırılacak kişi yabancı uyruklu ise önceden çalışma izni alınması gerekmektedir. Bilanço esasına tabi işyerlerinde adına çalışma izni başvurusu yapılan yabancının çalışacağı işyerinde, istihdam edilmek istenilen her bir yabancı için en az beş Türk vatandaşının istihdamı esastır. Yabancı uyruklu çalışana ödenecek aylık ücret miktarının yabancı çalışanın görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre yabancı çalışana ödenecek ücretin en az başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınarak Bakanlıkça belirlenen seviyede olması gerekmektedir. Çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişinin çalıştırıldığının tespiti halinde her bir yabancı uyruklu kişi için ödenecek idari para cezası tutarı 2025 yılı için 81 bin 683 liradır. Kayıt dışı yabancı işçi çalıştıran işveren, yabancı uyruklu kişinin, varsa eş ve çocuklarının konaklama giderleri ile ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını da karşılamak zorunda kalabilmektedir."
İşyerinde 3 ve üzeri işçi çalıştıran işverenlerce çalışana ücret dahil her türlü ödemenin kanuni kesintiler düşürüldükten sonra kalan net tutarının bankalar aracılığıyla ödenmesinin zorunlu olduğunu belirtilen açıklamada, bu ödemelerin banka aracılığıyla yapılmaması durumunda işverenlere bu yıl için her işçi ve her ay için 2 bin 179 lira idari para cezası uygulandığı ifade edildi.