HABER - Jan BELEK
İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 2025 yılının İlk 6 ayında yaşanan hak ihlallerini dernek binasında yaptığı basın açıklaması ile kamuoyuna duyurdu. İHD Diyarbakır Şube Başkanı Ercan Yılmaz, İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı ile İHD üyelerinin katıldığı basın toplantısında açıklamayı İHD MYK üyesi Rümeysa Deniz Kaya yaptı. Kaya yaptığı açıklamada, İHD olarak gelişen yeni süreci desteklediklerini söyledi.
6 AYDA BİN 820 HAK İHLALİ YAŞANDI
Kaya’nın ardından 6 aylık hak ihlali raporunu İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı okudu. Saçaklı, 2025 yılının ilk 6 ayında bölgede bin 820 hak ihlali yaşandığını duyurdu. Yaşam Hakkı İhlalleri’nde “Bölgede yaşam hakkına yönelik ihlaller sonucu 8 kolluk görevlisi, 16 silahlı militan ve 10 sivil olmak üzere en az 34 kişi yaşamını yitirirken, en az 23 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı” ifadelerine yer verildi.
ÇATIŞMALI ORTAMDA MEYDAN GELEN İHLALLER
”Çatışmalı Ortamda Meydan Gelen İhlaller” başlığında ise “Bölgede 4 kent ve bağlı ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı kapsamına alacak şekilde 14 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi. Örgüt militanlarına ait en az 1 cenaze ailesine teslim edilmedi, en az 1 militanın cenazesi çeşitli girişimlere rağmen ailesine geç teslim edildi. Militanlara ait mezarların bulunduğu en az 3 mezarlığa saldırı gerçekleşti. Bölge kentlerinde en az 2 toplu mezar bulunduğu iddiasına ilişkin yetkili merci ve sivil toplum örgütleri tarafından incelemeler yapıldı” bilgileri paylaşıldı.
KADINLARIN YAŞAM HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER
Kadınların yaşam hakkına yönelik ihlaller ile ilgili ise şu veriler paylaşıldı: “Aile içi şiddet sonucu en az 18 kadın yaşamını yitirdi, 3 kadın çeşitli şekillerde yaralandı. Toplumsal alanda uğradığı saldırı sonucu en az 6 kadın yaşamını yitirdi, 2 kadın yaralandı. En az 2 kadına yönelik cinsel saldırı gerçekleşirken, en az 4 kadın fuhuş yapmaya zorlandı. Bölgede ilk 6 ayda, kadın yaşam hakkına yönelik saldırılar sonucu 23’ü şüpheli, 18’i aile içi, 6’sı toplumsal alanda şiddet sonucu en az 47 kadın yaşamını yitirdi.”
Raporun devamında yaşanan ihlaller şöyle sıralandı:
ÇOCUKLARIN YAŞAM HAKLARINA YÖNELİK İHLALLER
Bölge kentlerinde en az 1 çocuk intihar teşebbüsünde bulundu. Bölgede en az 1 çocuk aile içi şiddette, en az 9 çocuk ise cinsel istismara maruz kaldı. Toplumsal alanda şiddet sonucu en az 2 çocuk yaşamını yitirdi, en az 2 çocuk yaralandı. Toplumsal alanda en az 27 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, 2 çocuk ise fuhuş yapmaya zorlandı.
İŞKENCE YASAĞINA YÖNELİK İHLALLER
Bölgede en az 6 yurttaş gözaltında, 257 yurttaş gözaltı yerleri dışında (sokak, ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kalırken, en az 18 mahpus hapishanelerde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.
En az 4 yurttaş kolluk görevlilerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 1 gazeteci ise tehdit edildi.
Bölgede çocuklarında aralarında bulunduğu en az 286 yurttaş kolluk görevlilerinin işkence ve kötü muamele eylemlerine maruz kaldı.
KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ VE GÜVENLİĞİNE YÖNELİK İHLALLER
Bölge kentlerinde en az 1’i çocuk 518 yurttaş gözaltına alındı. 5’i çocuk en az 62 yurttaş tutuklandı. En az 1 yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi. Bölgede en az 112 ev/iş yeri baskına uğradı.
DÜŞÜNCE VE İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER
Bölgede en az 3 etkinliğin gösterimi yasaklandı. En az 6 kitap/basılı yayın hakkında toplatma kararı alındı. Bölge de bulunan mahkeme ve hakimliklerce en az 10 haber sitesi hakkında erişim engeli kararı alındı. 40 soruşturma dosyasında, en az 143 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı. 13 dava dosyasında 45 yurttaş hakkında dava açıldı. Aralarında siyasetçi, gazetecilerin bulunduğu 32 dosyada 65 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. Bölgede en az 1 dernek, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı.
TOPLANTI VE GÖSTERİ ÖZGÜRLÜĞÜNE YÖNELİK İHLALLER
Kolluk görevlileri tarafından en az 12 toplantı ve gösteriye müdahale edildi. Valilik ve kaymakamlıklarca en az 1 toplantı ve gösteri iptal edildi. Bölgenin 5 kentinde valilik tarafından en az 6 kez günler süren toplantı ve gösteri yürüyüşlerine dair yasaklama kararı aldı.
HAPİSHANELERDE YAŞANAN HAK İHLALLERİ
Hapishanelerde en az 12 mahpus istekleri dışında, gerekçe gösterilmeden veya çeşitli gerekçelerle başkaca hapishanelere sevk edildi. En az 8 mahpusun sağlık hakkı, en az 2 mahpusun haberleşme, en az 3 mahpusun ise sosyal etkinlik hakları ihlal edildi. En az 3 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı, ez 2 mahpusa disiplin cezası verildi. En az 10 mahpusun infazı çeşitli gerekçelerle (kurula çıkmadığı, disiplin cezası, pişman olmadığı, dini ve milli günlerde törene katılmadığı) ertelendi.
EKONOMİK VE SOSYAL HAKLARA YÖNELİK İHLALLER
İş güvenliğinin sağlanmadığı çalışma koşullarında yaşanan kazalarda en az 3’ü çocuk 49 işçi yaşamını yitirdi, 3’ü çocuk 12 işçi yaralandı. En az 139 işçi işten çıkarıldı, en az 1 kişi hakkında idari soruşturma başlatıldı.
AYRIMCILIK
En az 1 kişi dini inancı nedeniyle saldırıya uğradı, en az 2 olayda etnik köken nedeniyle spor takımı saldırıya uğradı.
KAYYIM ATAMALARI
Bölgede 3 belediyeye kayyım atandı.
SAĞLIK HAKKI İHLALİ
En az 2 yurttaşın sağlık hakkı ihlal edildi.
KONUT HAKKI İHLALİ
En az 3 yurttaşın konut hakkı ihlal edildi.
ÇEVRE HAKKI
Bölgede en az 10 orman yangını, maden arama ve ağaç kesimi meydana geldi.
