ÖZEL HABER/Mehmet Rumet SOYLU-Veli BALTACİ
Ana dili Kürtçe'nin kullanımını tüm zenginliğiyle teşvik etme konusundaki kararlılığı nedeniyle yeni nesil Kürt gençler arasında büyük ilgi gören ünlü Kürt yazar Firat Cewerî, gazetemize verdiği özel demeçte, yazarlığa nasıl başladığını, şimdiye kadar yazdığı kitapları ve son olarak da “Min Çîroka Xwe Got” adlı kitabını anlattı.
Kürtçe'nin kullanımını tüm zenginliğiyle teşvik etme konusundaki kararlılığı nedeniyle 2024 Uluslararası Ostana Ödülü'ne (Premio Internazionale Ostana) layık görülen yazar Cewerî, bugüne kadar yazdığı 20 kitabından bazıları, Türkçe, İsveççe, Farsça, Arapça ve İtalyanca'ya çevrildi. Halen İsveç'te yaşayan Cewerî, sorularımızı samimi sohbet havasında cevapladı.
“ÜÇ KİTAP MİN ÇÎROKA XWE GOT”
*Avesta Yayınevi 3 kitabınızın toplamından yeni bir kitap çıkarttı (Min Çîroka Xwe Got), bunun özel bir nedeni var mıdır?
Yazmaya şiirle başladım. Ardından öyküye yöneldim ve şimdi de roman dünyasına saplanmış durumdayım. İlk şiir kitabım 1980 yılında yayımlandı. Aynı yıl ilk öykü kitabımı da yazdım. 1980 yılında İsveç'e yerleştiğimde, şiirden çok öykü ve roman okumaya başladım. Bu sırada Kürtçenin, düz yazıya daha çok gereksiniminin olduğunu fark ettim. O yüzden, artık hep öykü yazdım ve ilk öykü kitabım, Girtî, 1986'da İsveç'te yayımlandı. Girtî'deki öyküler, 1980'den yayınlanmasına kadar dünya çapındaki Kürtçe dergi ve gazetelerde yayımlanmıştır. İkinci kitabım Kevoka Spî adıyla yayımlandı. Kevoka Spî, çok yıllar sonra, 1992'de kitap olarak yayımlandı. Üçüncü kitabım ise 2002 yılında yayımlanan Romanseka Çilmisî’dir. Son öykümü bundan 30 yıl önce yazmıştım ve ondan sonra öykü yazmaya elveda deyip tamamen romana yöneldim. O öykülerimin baskıları kalmamıştı. Bu yüzden baskıları tükenmiş üç kitabı bir araya getirip Avesta Yayınları’nın 30. yıldönümünde, 'Min Çîroka xwe Got' adlı bir kitap olarak sunmanın uygun olacağını düşündük. Böylece, dünü bugüne ulaştırıp, yeni kuşağın Kürt edebiyatı tarihiyle birleştirmeyi amaçladık.
*Romanlarınızın sinemaya aktarılması konusunda bir çalışma oldu mu?
Şu ana kadar sadece Kevoka spî adlı öyküm sinemaya uyarlandı. Ayrıca, Girtiyê Şeva Reş adlı öyküm de İsveç Kraliyet tiyatrosunda sahneye uyarlandı. Romanlarımı filme uyarlamak için birçok öneri geldi, ama maalesef henüz hayata geçmiş değil.
“YENİ BİR ÇALIŞMAM VAR”
*Yeni bir kitap çalışmanız var mı?
Ben edebiyatın bir nevi virüs olduğunu düşünüyor ve söylüyorum. Bu virüse nerdeyse çocukluk yıllarımda yakalandım. 45 yıldır bu virüsle yaşıyorum. Gerçek yaşamda bile çoğu kez hayal dünyasında geziniyorum. Karakterlerimle yaşıyor, onlarla konuşuyor, onlarla gülüyor, onlarla ağlıyorum. Onları harekete geçirmek için hep tetikteyim. Sorunuzun cevabı olarak, evet, yeni bir kitap çalışmam var, ama konusunu açıklamayacağım.
FİRAT CEWERÎ KİMDİR?
Fırat Cewerî, modern Kürt edebiyatının önemli isimlerindendir. Mardin'in Derik ilçesinde doğdu. İlk gençlik yıllarını Nusaybin’de geçirdi. 1980 yılında ülkeden göç edip İsveç’e yerleşti. Aynı yıl içerisinde Kürtçe ilk kitabı yayımlandı. O zamandan beri edebiyatın farklı türlerinde Kürtçe eserler vermektedir. 1992 yılında NÛDEM dergisini 10 yıl boyunca aralıksız çıkardı. Bir süre sonra sadece çevirilerden oluşan NÛDEM Çeviri adıyla bir dergi çıkardı ve NÛDEM Yayınevi’ni kurdu. Şimdiye kadar 20 kitap yazan Cewerî, klasik ve modern olmak üzere Dünya edebiyatından 25 adet kitabı Kürtçeye çevirdi. Cewerî’nin eserleri İsveççe, Almanca, Farsça, Arapça, İtalyanca, İngilizce, Portekizce ve Türkçeye çevrildi. Aynı zamanda öyküleri birçok ülkelerin antolojilerinde yer alıp sinemaya uyarlandı. Geç Bir Sonbahardı, Birini Öldüreceğim, Lehî, Maria Bir Melekti ve Kırık Kalbimin Soluğu adlı romanlarıyla önemli bir romancı olarak dikkatleri üzerine çeken Cewerî, hâlâ İsveç’te yaşamaktadır. İsveç Yazarlar Birliği üyesi olan Cewerî, İsveç PEN Kulübü yönetim kurulu üyeliğinin yanı sıra, uzun yıllar Sürgündeki Yazarlar Komitesi’nin de başkanlığını yaptı. Fırat Cewerî, yaptığı çalışmalardan dolayı 2018 yılında İsveç Akademisi tarafından İsveç Akademi Ödülü’ne layık görüldü. 2020 yılında da Kürt Bölgesi Kültür Bakanlığı tarafından Altın Kalem Ödülü’ne layık görüldü. Ayrıca 2023 yılında, bu kez İsveç kültürünü yurt dışında tanıttığı için İsveç Akademi Ödülü'ne layık görüldü. 2024 yılında ise İtalya'da Ostana uluslararası ödüle layık görüldü.
