ÖZEL HABER - Faruk BALIKÇI / Fuat BULUT
Diyarbakır Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği (DESOB) Başkanı Alican Ebedinoğlu, 2023’te depremin ve ekonomik krizin de etkisiyle bin 346 esnafın kepenk kapattığını söyledi. Deprem nedeniyle yapılan desteğin yetersiz olduğunu ifade eden Ebedinoğlu, Bağ-Kur primlerinin iki yıl boyunca devlet tarafından ödenmesini, esnafa 2 yıl ödemesiz 750 bin TL’lik kredinin verilmesini istedi.
Diyarbakır’da 60 bin üyesi bulunan DESOB, istihdama 100 bin kişilik bir katkı sunuyor. Kentin en örgütlü kurumu olan DESOB, pandemi, deprem ve ekonomik kriz nedeniyle zor günler yaşayan esnaf ve sanatkarların sorununu çözmek için Ankara’da mekik dokuyor.
DEPREMDE 2 BİN 82 İŞYERİ YIKILDI
DESOB Başkanı ve aynı zamanda Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu Yönetim Kurulu Üyesi olan Alican Ebedinoğlu, kent esnafının yaşadığı sorunları ve çözüm önerilerini gazetemiz Güneydoğu Ekspres’e değerlendirdi.
6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli depremden Diyarbakır’ın da etkilendiğini ifade eden Ebedinoğlu, bina altlarında bulunan 2 bin 82 işyerinin yıkıldığını söyledi. Ebedinoğlu, “2023 yılında sadece esnaf ve sanatkarlarımız için değil bütün ülke için bir kaos yaşandı. Hem ekonomik, hem sosyal olarak ciddi anlamda yaralar aldı ülke ve esnaf sanatkarlarımız. 11 ilde yaşanan depremden kaynaklı buralarda ikamet edenler daha fazla tahribat yaşadı. Yaraları hala sarılmadı, sarılmaya çalışılıyor. Diyarbakır’a baktığımız zaman depremde 2 bin 82 iş yerimiz yıkıldı ve şu anda da yıkım kararı alınan işletmelerimiz var. Bunların % 99’u tahliye edildi, kimisi işyerini taşıdı, kimisi işyeri kurma arayışında. Tahribatın bu kadar büyük olmasının nedeni işletmelerimizin bina altlarından olmalarından kaynaklıydı. Çoğu imalat yerleri ve istihdam yaratan yerler. Kentte 500 insanımızı kaybettik, bunlardan 20’si de esnaf arkadaşlarımızdı” dedi.
“PRİM BORÇLARINI 2 YIL DEVLET ÖDEMELİ”
Deprem nedeniyle hükümetin afet bölgesi kapsamına aldığı illerdeki esnafa yaptığı desteklerin yetersiz olduğunu vurgulayan Ebedinoğlu, şöyle devam etti:
“Burada yaşanan tablo rakamlarla önümüze çıkıyor yavaş yavaş. Ekonomiye yön veren, istihdamın ana lokomotifi olan esnaf ve sanatkarlarımızdır. Daha önce pandemide yaşanan sıkıntılar, kapanmalar, kapanışlar, aylarca işyerini açmaması; ondan sonra gelen ekonomik krizle birlikte toparlanamayan esnaf depremle birlikte yine ağır bir darbe aldı. Bu süreçte destekler aldık ama yeterli bir katkı olmadı. Krediler, vergiler, SGK-Bağkur prim borçları 6 ay ertelendi ancak bu esnafın toparlanmasına yetmedi. Bunlar yeterli değil. Şu anda özellikle hizmet sektöründe ciddi anlamda bir yara almış durumda. Hem ekonomideki dalgalanma hem fiyat istikrarsızlığı maalesef şu anda açık olan işletmelerin % 50 kapasiteli çalışmasına sebep olmuştur. Çünkü fiyatlarda ciddi bir değişiklik var. Her gün fiyatlar değişiyor, değiştiği için de artık temel ihtiyaçlarının dışında insanlar keyfi olarak gidip bir kafeteryada bir lokantada zaman geçiremiyor. Biz her zaman dile getirdik, gerek raporlarımız da gerek ilgili bakanlıklarla görüşmemizde görüşmelerimizde, esnaf ve sanatkarlara özellikle bu süreçte desteklerin daha yüksek olması gerektiğini dile getirdik. Verilen destekler yeterli değil.
Esnaf ve sanatkara en 2 yıl ödemesiz 750 bin TL’lik bir limitin ayrılması gerekiyor. Bağ Kur prim borçlarının en az 2 yıl devlet tarafından karşılanması gerekiyor. Bir çok sektörün vergiden muaf tutulması gerekiyor ki toparlanabilsin.”
DESOB Başkanı Alican Ebedinoğlu, 2023’te depremin de etkisiyle bin 346 işyerinin kepenk kapattığını ve ilk kez bu kadar yüksek rakamın bir yıl içinde işyeri terkini verdiğini söyledi.
“Durum vahim, esnaf can çekişiyor” diyen Ebedinoğlu, şunları kaydetti:
“Burada özellikle ilimizde devletin sosyal sorumluluğu olan istihdam yükünü esnaf ve sanatkar almaktadır. Çünkü bizim esnafın yanında çalışan Diyarbakır'da 80 ile 100 bin kişi istihdam edilmektedir. Bu süreçte en az tahminlerimize göre bu resmi bir veriyi alamadım ama % 20’si şu an işsiz. Yani burada devlet eğer bu tür işletmeleri desteklerse burada kendi istihdam yükünü hafifletmiş olur. Onun için diyorum sosyal devletin sorumluluğunu almış durumdayız. Bu noktada destekler verilmedi değil, verildi yeterli değil. Yeterli olmadığı için de bazı işletmeler, bazı sektörler şu an can çekişiyor.”
“ZİNCİR MARKETLER BAKKALI BİTİRDİ”
Esnafın en büyük sorunlarından birisinin de zincir marketler olduğunu vurgulayan Ebedinoğlu, son 10 yılda 5 bin 500 olan bakkal sayısının 2 bine kadar gerilediğini söyledi. Ebedinoğlu, bu konuda çözümün Meclis’te rafa kaldırılan Perakende Yasası olduğunu belirten Ebedinoğlu, “Bu yasa Meclis’in raflarında dolaşıp duruyor. Bu yasa çıkmadığı takdirde 2 binlere düşen bakkal sayımız daha da aşağı rakamlara inecektir. Bakkal esnafı bu nedenle kepenk kapatmak zorunda kalıyor. Çünkü zincir marketler her sokağın başında, gelişi güzel iş yerleri, işletmeler açmaktadırlar. Biz bunlara bir düzenleme getirilmesini istiyoruz. Bu sorun yerel yönetimlerin de görevi. Nüfus yoğunluğuna göre iş yerleri açılmalıdır. Eczacılık sektörü model alınmalıdır. Eczacılara nüfus yoğunluğuna göre açma ruhsatı verilmektedir. Bir semtte 10 tane eczaneye ihtiyaç varsa 11’incisine izin verilmiyor. Bunun bütün sektörler için uygulanması gerekiyor ki bir istikrar oluşsun. Açan kapatmasın. TESK Yönetim Kurulu’nda da dile getirdim. İlgili bakanlıklara da sunduk, Perakende Yasası ile birlikte çıksın diye. Bu yasa çıkarsa zincir marketlerin küçük esnafı ezeceğine inanmıyorum.”
