Diyarbakır’ın tarihi adının kökenleri, Roma ve Bizans dönemlerinden, Türkmenlerin verdiği isimlere kadar uzanan zengin bir geçmişe dayanıyor. Şehrin adı, kullanılan siyah taşlardan ve bölgenin tarihi olaylarından etkilenerek günümüze kadar gelmiştir.
Diyarbakır, Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan, tarih ve kültürle yoğrulmuş kadim bir şehir. Günümüzde Amed olarak da bilinen bu şehir, isminin kökeniyle de merak uyandırmaktadır. Roma ve Bizans dönemlerinden günümüze kadar gelen çeşitli isimler, şehrin zengin tarihini ve kültürel çeşitliliğini gözler önüne seriyor.
ROMA VE BİZANS DÖNEMİ: AMİD, O'MİD, EMİT VE AMİDE
Diyarbakır’ın adının kökeni, Roma ve Bizans dönemine kadar uzanmaktadır. Bu dönemde şehrin adı çeşitli şekillerde anılmıştır: Amid, O'mid, Emit ve Amide. Bu isimler, şehrin o dönemdeki stratejik ve kültürel önemini yansıtmaktadır. Antik kaynaklarda geçen bu isimler, şehrin tarihi boyunca farklı medeniyetler tarafından nasıl algılandığını ve adlandırıldığını göstermektedir.
TÜRKMENLERİN “KARA AMİD” ADI
11.yüzyılda, bölgeye Türkmenlerin gelmesiyle birlikte, Diyarbakır’ın adı bir kez daha değişime uğramıştır. Şehirdeki yapılarda kullanılan siyah bazalt taşlarından dolayı Türkmenler, buraya “Kara Amid” demişlerdir. Bu isim, şehrin mimari yapısını ve doğal kaynaklarını yansıtan bir nitelik taşımaktadır. Kara Amid ismi, zamanla halk arasında benimsenmiş ve şehrin kültürel mirasının bir parçası haline gelmiştir.
DİYARBAKIR MI, AMED Mİ?
Tarihçiler ve belgeler, Diyarbakır’ın en eski isimlerinden birinin “Amid” veya “Amed” olduğunu gösteriyor. Osmanlı arşivlerinde bile “Amed” ile ilgili 2922 adet belge bulunuyor. Bu isim, özellikle Diyar-ı Bekr’in vilayet oluşundan sonra yavaş yavaş terk edilmiş ve Cumhuriyetin kurulmasıyla beraber 1938’de kentin ismi resmen Diyarbakır olarak değiştirilmiştir.
AMED: GÜNÜMÜZDEKİ ADININ EVRİMİ
Zamanla Amid, Kara Amid gibi isimler, halk arasında çeşitli dönüşümler geçirerek günümüz Diyarbakır’ının adını oluşturmuştur. Amed, bu dönüşümün en belirgin örneğidir. Şehrin adı, hem tarihi köklerine saygı duyarak hem de modern bir kimlik kazanarak Amed olarak kullanılmaktadır. Bu isim, Diyarbakır’ın tarihi ve kültürel zenginliğini, aynı zamanda halkın şehre olan bağlılığını ve sevgisini simgelemektedir.
Diyarbakır’ın adının kökenine yapılan bu yolculuk, şehrin zengin tarihini ve kültürel mirasını gözler önüne sermektedir. Roma ve Bizans dönemlerinden Türkmenlerin Kara Amid’ine, günümüzün Amed’ine kadar uzanan bu süreç, şehrin ne kadar köklü ve çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yaptığını göstermektedir. Diyarbakır, adıyla da tarih kokan bir şehir olarak, geçmişin izlerini bugüne taşımaya devam ediyor.
