ÖZEL HABER/Ceren AKYIL-Mehmet Rumet SOYLU
Diyarbakır’da özellikle son 2 yılda hızla artan nüfus ve araç sayısı, şehir içi ulaşımı her geçen gün daha çekilmez hale getiriyor. Özellikle sabah ve akşam saatlerinde yoğunlaşan trafik, vatandaşların günlük yaşamını olumsuz etkiliyor. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Dairesi, Yapay Zekâ Destekli Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi (DKKS) projesini hayata geçirse de sorun henüz çözüme kavuşmuş değil. 24 Aralık 2024’te hayata geçirilen sistemin bir kısmının tamamlandığı ve ortalama seyahat süresinde %18 oranında iyileşme sağlandığı belirtiliyor.
ALGORİTMALAR KAVŞAKLAR ARASI KOORDİNASYONU SAĞLIYOR
Dünyada Türkmenistan’da Arkadag, Endonezya’da Jakarta ve Türkiye’de Bursa’da kurulan sistem Diyarbakır’da da hayata geçirildi. Kavşak genelinde araçların ortalama bekleme süresini en aza indiren sistem, hareketli araç verisi ile yoğunlukları ve kavşaklar arasındaki hız verilerini inceleyerek kendi içerisinde çalıştırdığı algoritmalar ile kavşaklar arası koordinasyonu sağlayarak kavşakları en verimli şekilde çalıştırıyor. Haziran ayı itibarıyla hayata geçirilen yeni proje kent genelinde 16 stratejik kavşakta; 16 Yapay Zeka Destekli Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi Araç Sayım Sensörü, 64 Yapay Zeka Destekli Dinamik Kavşak Kontrol Sistemi Araç Sayım Sensörü aktif olarak hizmet veriyor.
SİSTEMİN OLDUĞU KAVŞAKLAR
Bu kavşaklar; Mahabad Bulvarı ile Elazığ Bulvarı kesişimi Mezopotamya Bulvarı; Elazığ Bulvarı, Mastfroş Caddesi (Winston Avm), Fırat Bulvarı, Nazım Hikmet Bulvarı, Abdulkadir Aksu Caddesi kesişimlerinde Ahmet Arif Caddesi Elazığ Bulvarı ve Diclekent Bulvarı kesişimlerinde Elazığ Bulvarı (YİKOP kavşak) Şanlıurfa Bulvarı Elazığ Bulvarı kesişimi (Seyrantepe Kavşak), Diclekent Bulvarı (Tesisler) , Kayapınar Caddesi ( Ceylan Avm Kavşak), Yeni Hal 2. Cadde ile Çevlik Caddesi kesişimi ( Hal Kavşak) Aram Tigran Caddesi ile Kamışlo Bulvarı ( Fenni Muayene Kavşak) Silvan Yolu ile Dönümlü Mahalle Yolu kesişimi (450 Evler kavşak) Abdulkadir Aksu Caddesi ile Nazım Hikmet Caddesi kesişimi (Temapark Kavşak)’ni içeriyor. 5-18 Mayıs 2024/ 5-18 Mayıs 2025 arasındaki çalışmalar sonucu edinilen bilgiye göre Diyarbakır’ın en yoğun yol ağı olan Elazığ koridorunun (Seyrantepe-Araştırma Hastanesi) akşam saatlerindeki seyahat süresi 1011 saniyeden 830 saniyeye indi.
SİSTEMİN 2025’TE TÜM YOĞUN NOKTALARA ENTEGRE EDİLMESİ HEDEFLENİYORDU
Ulaşım Dairesi Başkanı Temel Cengiz, uygulama şu anda tamamlanmış bölgelerin dışında, Elazığ Caddesi–Ahmet Arif Caddesi, Silvan Bulvarı–Dönümlü Yolu, Çevlik Caddesi–Yeni Hal Caddesi gibi bölgelerde yaygınlaştırılacağını belirterek, “Belediye, 2025 yılı içerisinde sistemin kentteki tüm yoğun akslara entegre edilmesini hedefliyor. Kavşaklarda mevcut geometrik kapasiteye göre maksimum araç geçişi sağlanmaktadır. Ancak kaza, araç arızası, kavşak katılımındaki düzensizlikleri ve kural ihlalleri zaman zaman lokal tıkanmalara neden olabilmektedir. Kentimizin ulaşım altyapısını geleceğe hazırlamak için akıllı ulaşım teknolojilerine yatırım yapıyoruz. Yapay zekâ destekli kavşak kontrol sistemi sayesinde Elazığ Koridoru’nda trafik akışı hızlanmış, seyahat süreleri kısalmıştır. Bu sistemi diğer önemli koridorlara da yayarak Diyarbakır trafiğini daha akıcı, daha güvenli ve sürdürülebilir hale getirmeyi hedefliyoruz” dedi.
Sistemin yaygınlaştırılması için çalışmalar sürse de trafik yoğunluğu her geçen gün daha da büyüyor.
“YENİ PROJEDE DEZAVANTAJLI GRUPLAR UNUTULMAMALI”
Kentte yaşanan sorun ile ilgili Güneydoğu Ekspres’e konuşan Şehir Plancıları Odası Diyarbakır Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Çekdar Taşkıran, projenin ulaşıma dair kentte yaşayan dezavantajlı gruplara yönelik olması gerektiğini belirterek, “Sinyalizasyon çalışmaları yapılacaksa engelliler için sesli yöntemler geliştirilmeli. Kendi kapital planlama sistemine hapsetmek yerine kentin cazibe merkezi olarak yaratılan bölgelerde yaya ve engelli ulaşımına öncelik verilip trafik aksları buna göre tasarlanmalıdır” dedi.
ÇÖZÜM İÇİN KATLI KAVŞAK ÖNERİSİ
Taşkıran, çözüm için şu önerilerde bulundu: “Diyarbakır’da yaşayan birçok insan, bu kavşağı günlük yaşamında mutlaka kullanmak zorunda kalıyor. Kavşağın mutlaka katlı bir kavşak sistemine dönüştürülmesi gerekmektedir. Katlı kavşak inşa edilene kadar, geçici bir çözüm olarak sinyalizasyon sistemleri yeniden düzenlenebilir ve yollar sağa-sola yönlendirilerek trafik kısmen de olsa rahatlatılabilir. Bahsettiğim bu katlı kavşak modeli, yalnızca Seyrantepe için değil, Diyarbakır’daki trafik yoğunluğu yaşanan tüm kavşaklarda uygulanabilecek kalıcı bir çözüm olacaktır.”
