Haber Ercan Akkar
Güneydoğu Ekspres - DOĞU Anadolu Bölgesi’nin açık hava müzesi olan tarihi Van şehrinde, bazı çevrelerin Türkiye’nin en büyük gölünde yaşayan tek balık türü olarak bilinen Van Balığı’nın ismini bilinçli olarak ‘İnci Kefali’ olarak adlandırıldığını, ancak balığın isminin ‘Van Balığı’ olduğunu belirterek, yetkililerin bu ismi tescillemelerini istediler.
Tarihi geçmişi 5 bin yıl öncesine dayanan ve Urartulara başkentlik yapmış olan Doğu Anadolu’nun incisi Van, tarihi eserlerinin yanı sıra Van Gölü, Van kedisi, Van Kahvaltısı, Van Peyniri, Van Gölü Canavarı, birbirinden lezzetli yemekleri ve gelenek görenekleriyle birçok doğal markaya sahip güzide bir şehirdir.
Dünyanın en büyük sodalı gölü olan Van Gölü’nde yaşayan tek balık türü son günlerde tekrar tartışma konusu oldu. Bazı çevrelerin kefal, bazılarının ise sazangillerden olduğunu öne sürdüğü balık, Vanlılar tarafından ‘Van Balığı’ olarak adlandırılıyor.
Van’daki bazı sivil toplum kuruluşu temsilcisi ve sosyal medyadan örgütlenen Vanlılar, son yıllarda Van Balığı ya da yanlış kullanımıyla İnci Kefali’nin gerek ülkemizde, gerekse dünyada çok daha sık gündeme geldiğini ve bunun tüm Vanlıları mutlu ettiğini açıkladılar.
İnci Kefali ifadesinin son yıllarda daha fazla popülerleşerek Van Balığı isminin önüne geçtiğini belirten sivil toplum kuruluşu temsilcileri ve sosyal medyadan örgütlenen Vanlılar, bunu şöyle açıkladı:
“Bilim insanları neden inci kefali ifadesinin yanlış olduğunu şöyle açıklıyor. İnci kefalı Alburnus (calcaburnus) tarichi , sazangiller (Cyprinidae) familyasından Van Gölü’nün tuzlu ve yüksek derecede sodalı (tuzluluk yüzde 0.19, pH 9.8) sularında yaşayabilen endemik bir balık türü. Adı kefal olmasına rağmen, aslında o sazangillerin bir üyesidir, şeklindedir. Bazı Ercişli dostlarımız balığın Erciş Balığı olduğunu söylemektedirler. Bu böyle kabullenilirse, yarın Van Gölü’ne kıyısı olan tüm yerleşim yerleri balığı kendi şehirlerinin ismiyle anılmasını isterler ki, bu bir kaosa neden olur. Bundan da hiç kimse karlı çıkmaz.
Bu çerçeveden bakıldığında inci kefali gibi kimliksiz, ruhsuz, bilimsel olmayan, kültürel mesaj taşımayan bir ifadenin kime ne karı olacaktır. Van Balığı’nın yumurta bıraktığı akarsuların Erciş sınırları içinde olması bu balıkların Van Balığı isimlendirmesine engel değildir. Ayrıca Van Balığı; Erciş balık bendi dışında yaklaşık 12 akarsu yatağına yumurta bırakmaktadır. Erciş balık bendinin farkı; sadece bunların en büyüğü olmasıdır.
Bu gerçekler ilgili taraflar arasında bir karara bağlanmalıdır. İlimizin tüm kurumları bu konuda etkin bir tavır sergilemelidir. İnci Kefali ifadesi gerek güncel kullanımdan, gerekse literatürden zaman içinde ayıklanmalıdır. Özellikle Van Valiliği ve ilgili kaymakamlıklar bu konuda bir tavır geliştirmeli, akademisyenleri halk ile karşı karşıya bırakmamalıdırlar. Van Kedisi, Van Kalesi, Van Peyniri, Van Gölü ifadeleri gibi Van Balığı ifadesi için toplum bilgilendirilmeli, alt yapısı, dayanağı olmayan düşünceler dikkate alınmamalıdır ve bu isim en kısa sürede tescillenmelidir. Sonuç olarak bazı akademik çevreler tarafından kullanılan inci kefali ismi Vanlılar ve kültürleri tarafından kabul görmemektedir.”
