Haber-Nermin ZENGİN
Modern beyin cerrahisinin mimarı olarak anılan, tıbbın sınırlarını ileri taşıyan Prof. Dr. Gazi Yaşargil, yaşamını bilime ve insanlığa adadığı uzun ve üretken ömrünün ardından aramızdan ayrıldı. Adı, yalnızca başarılarıyla değil, kökenine ve yaşam öyküsüne duyduğu saygıyla da hatırlanacak.
DAĞLARDA DOĞAN BİR MUCİZE
1925 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde, Şeyh Said İsyanı sırasında dağ başında dünyaya geldi. Kaymakam olan babası Asım Bey’in görevi nedeniyle bölgedeydi. Hamile annesi Sehavet Hanım ve iki yaşındaki ablası kaçırıldığında henüz doğmamıştı. Zorlu doğum, 2000 metrenin üzerindeki dağlarda gerçekleşti. Ancak asıl mucize, annesinin sütü gelmediğinde, bölgedeki Kürt kadınların bebeği emzirerek hayatta tutmasıydı.
Yaşargil, yıllar sonra bu gerçeği şöyle anlatacaktı:
“Beni sütleriyle büyüten Kürt kadınlar olmasaydı, bugün burada olmazdım. Soranlara hep derim: Genetik olarak Türküm ama süt bakımından Kürdüz. Kürtler benim süt dayılarım.”
BİLİMLE GEÇEN 80 YIL
Gazi Yaşargil, tıp eğitimine Almanya’da başladı, savaş koşullarında İsviçre’ye geçerek Basel Üniversitesi’nden mezun oldu. Ardından, Zürich Üniversitesi Beyin Cerrahisi Kliniği’nde Prof. Krayenbühl yanında uzmanlığını tamamladı.
1950’li yıllardan itibaren mikrovasküler cerrahi, yüksek frekanslı koagülasyon, Parkinson ameliyatları, anevrizma cerrahisi gibi birçok alanda devrim niteliğinde teknikler geliştirdi.
1960’da doçent, 1965’te profesör, 1973’te ise ordinarius profesör oldu. 1993’e kadar Zürich Nöroşirürji Kliniği’nin başında kalan Yaşargil, 3000’den fazla cerraha mikroteknik eğitimi vererek yeni bir çağ başlattı.
1994’te Amerika’ya geçen Yaşargil, Arkansas Üniversitesi’nde profesörlük görevine getirildi. Burada mikronöroşirürji laboratuvarı kurdu, dersler verdi, ameliyatlara girdi, bilimsel yayınlar yaptı.
ADINI SONSUZA TAŞIYAN BİR MİRAS
Prof. Dr. Yaşargil’in adı, dünya genelinde tıp literatürüne altın harflerle kazındı.
Oxford, Beijing, Little Rock’ta kurulan mikrocerrahi laboratuvarları, onun adını yaşatmaya devam ediyor.
Diyarbakır’da bir hastaneye isminin verilmesi, doğduğu topraklarla olan bağının bir sembolüydü:
“Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi.”
Türkiye’ye 2013’te döndü, Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde son nefesine dek ders verdi, genç hekimler yetiştirdi.
GERİYE BAŞARILARI KALDI
Geride bir ömürlük başarı, on binlerce kurtarılmış hayat, yetiştirilmiş binlerce bilim insanı ve insanlığa duyulan derin bir sevgi bıraktı.
Prof. Dr. Gazi Yaşargil, yalnızca bir cerrah değil, bilim ve insanlık adına yaşayan bir efsaneydi.
