Bölgede tekstil sektörünün en örgütlü kurumu olan Güneydoğu Tekstil ve İş İnsanları Derneği’nin (GÜNTİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Dalkıran, 2022’nin ilk 9’unda üretim, istihdam ve yatırım açısından parlak bir dönem geçiren sektörün, son üç ayda enflasyonun yüksek çıkması, finansa erişim noktasındaki nakit sorununun giderilmemesi, enerji maliyetlerinin artması, son olarak asgari ücrette vergi yükünün işverene yüklenmesi nedeniyle ciddi krizle karşı karşıya geldiğini söyledi.
“İLK 9 AYDA EN FAZLA YATIRIMDA İKİNCİ, EN ÇOK İSTİHDAMDA BİRİNCİYDİK”
2022’yi Gazetemiz Ekspres’e değerlendiren ve sektörün 2023 beklentilerini anlatan GÜNTİAD Başkanı Mehmet Dalkıran, 2022 Hazır Giyim ve Konfeksiyon Yatırım Teşvikleri Programı raporuna göre, Diyarbakır’ın 664 milyon 494 bin TL yatırımla Türkiye'de en fazla sabit yatırım çeken ikinci il olarak İstanbul'dan sonra ikinci olduğunu söyledi.
Yine istihdam boyutuyla 11 bin 409 kişiyle (yüzde 14.9) Ocak-Eylül ayı arasında Türkiye'de hazır giyim ve konfeksiyonda en fazla istihdam sağlayan kent olduğunu ifade eden Dalkıran, şöyle devam etti:
“SON ÜÇ AYDA CİDDİ SIKINTILAR BAŞGÖSTERDİ”
“Dolayısıyla 2022 yılına yatırım ve istihdam anlamında baktığımızda Diyarbakır’ın çok başarılı bir yıl geçirdiğini söyleyebiliriz. Raporlar daha gelmedi ama son çeyrekte Diyarbakır'da bizim gördüğümüz ve hissettiğimiz işle ilgili ciddi bir düşüş olduğunu, işçi çıkarmaları başta olmak üzere firmaların ara vermeye kadar geldiğini söyleyebilirim. Bu anlamda son çeyrekte ciddi bir sıkıntı yaşadığınızı söyleyebilirim.
Birçok iplik firmalarımızın üç aylara varan bu süre içerisinde kapalı kaldığını da söyleyebiliriz. Yine boya fabrikalarımızın aynı şekilde işsizlikten bazı dönemler çalıştığını söyleyebilirim.
2022 yılını özetlersek istihdam ve yatırım boyutuyla Diyarbakır için çok iyi bir durumda olduğunu söyleyebilirim. Ama uzun süredir devam eden Rusya-Ukrayna Savaşı'nın ekonomideki yansımaları yavaş yavaş artık son çeyrekte hissedilmeye başlandı.
Avrupa'nın kısmi resesyona geçmesi, belki alım gücünün o anlamda düşmesi insanların giyimi ikinci plana atması gibi bir yandan da daralma olduğunu görebiliyoruz.”
2022’nin son çeyreğinde yaşanan sıkıntıların asgari ücretin yükselmesi ve vergi yükünün işverene devredilmesiyle firmaların rekabet etme ve ayakta durma şansının azaldığını dile getiren Dalkıran, şöyle devam etti:
“Yani hep düşündüğümüz ve söylediğimiz mevcut istihdamımızı koruyup, adım atmak en azından yatırım yapmak, gelişmek ve büyütmek maalesef 2022’nin son çeyreğinde başlayıp 2023'ün ilk altıncı ayına kadar da mevcut durumunu biz ciddi bir sorun olarak şu anda görüyoruz.
Elbette biz asgari ücret düşüktür veya yüksektir polemiğine hiç girmek istemiyoruz. Şu anda enflasyondan kaynaklı alım gücünün çok ciddi bir şekilde düştüğünü dolayısıyla rakamsal anlamda bizim değerlendirebileceğimiz bir konu değil. Ancak asgari ücretin bu şekilde %50'nin üzerinde yükselmesi dolayısıyla bizim rekabet etme şansımızı elimizden aldı.
İşverene yani sanayiciye sadece 250 TL’lik komik bir işveren desteği söz konusu. Hükümetin bu anlamda sanayiciyi destekleyebilecek faktörleri ön plana koyması gerekiyor.
Finans noktasında özellikle çok net söylemeliyim ki bazı firmaların sermayesi güçlü işini devam ettirmek için sermayesini harcıyor olabilir. Ama bunun ne kadar olacağını kimse bilmiyor ve ilk 6 ay çok zor geçeceğini bunu net olarak bütün sektör temsilcilerinin bu anlamda ortak düşüncesi olduğunu söyleyebilirim.
“SON ÜÇ AYDA yüzde 50’LERE VARAN İŞÇİ ÇIKARMALAR OLDU”
Bizim hep övündüğümüz istihdamımızı bile son üç ayda yani birkaç tane firmamız yüzde 50'lere varan işçi çıkartmaları oldu ve bu daralma maalesef iş bulamamaktan kaynaklı ciddi problemin önümüzdeki dönemde de olacağını söyleyebiliriz. Bu çerçevede yani sektörün ayakta durması için bölgede özellikle bir çok defa söylüyoruz pozitif ayrımcılık yapılması senkron anlamda çok gelişen bir bölge ve bu noktada özellikle finansa erişim noktasında ciddi problemler yaşanabiliyor.
“YATIRIM HEVESİ KALMADI”
Fatura göstermediğiniz sürece neredeyse hiçbir yerden kredi çekemez hale geldik. Bunun yanında enerji maliyetlerinin bu kadar yani son bir yıl içerisinde yüzde 9'a varan artışın olması sanayicinin ayakta durması sağlıklı bir şekilde istihdamını koruması ve gelecekle ilgili yatırım hevesi bugünkü şartlarda olmadığını çok net bir şekilde söyleyebilirim.
“YATIRIMCIYA YENİ FIRSAT PAKETLERİ AÇIKLANMALI”
Bugün itibari ile bizim 2023 yılında çok büyük bir beklentimiz yok açıkçası. Yatırım noktasında firmalarımız kapanmadan mevcudu koruyabilirsek en azından 2023 bizim açımızdan çok büyük başarı olacağını söyleyebilirim. Net ve somut ihtiyacımız bu sürede sektörel anlamda işsizliğin bu kadar yoğun olduğu büyük global firmaların başka ülkelere gitmesi ve bizim elimizin en azından bu dönemde biraz daha güçlü kılınması için bizim mutlaka finansa erişim noktasında bütün firmalarımıza belli fırsatların belli paketlerin açıklanması ve bu süreci sağlıklı bir şekilde aşmamız gerekiyor. Pandemi ile başlayan bu sürecin firmaların işletme sermayesini tamamen tükettiğini ve bankalardan da sağlıklı bir şekilde bunu alamadığımızdan kaynaklı maalesef çok daha büyük bir sıkıntı bekliyor.
“İLK DOKUZ AYDA TARİHİ NOKTADAYDIK”
Kısacası 2022’nin ilk dokuz ayı Diyarbakır açısından hem istihdam noktasında hem sabit yatırım konusunda tarihi bir noktadayız. Ama son üç ay ile başlayıp ve önümüzdeki süreçte belirsizlikten kaynaklı mevcut durumumuzu korumaya çalışıyoruz. Sıkıntılı bir süreç, umarım hepimiz bu süreci sağlıklı bir şekilde işletmelerimiz, sanayicilerimiz ve kentimizle birlikte atlatırız. Şimdiden iyi yıllar diliyorum. 2023'ün hepimize sağlık, huzur, mutluluk ve bol şans getirmesini temenni ediyorum.”
