Türkiye’nin güneydoğusunda yer alan ve tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Diyarbakır, bir zamanlar Amed adıyla anılıyordu. Bu kadim şehrin isminin neden ve nasıl değiştiği ise merak konusu. Amed'den Diyarbakır'a uzanan bu isim değişikliğinin ardında yatan sebepleri ve tarihi süreçleri incelemek için zaman tünelinde bir yolculuğa çıkıyoruz.
AMED'DEN DİYARBAKIR'A UZANAN YOL
Amed isminin kökeni, Asur ve Kürt tarihine dayanıyor. Bu isim, şehrin MÖ 3000'lere kadar uzanan derin tarihini ve kültürel mirasını simgeliyor. Amed adı, birçok kaynakta "demir" veya "muhteşem şehir" anlamlarına gelirken, şehrin bölgedeki stratejik ve kültürel önemini de yansıtıyor.
DİYARBAKIR İSMİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Diyarbakır şehri, farklı dönemlerde farklı isimlerle anılmıştır. MÖ 200'de Asur hükümdarı Adad-Nirari'ye ait bir kılıç kabzasında şehrin adı Amid ya da Amidi olarak geçmektedir. Roma ve Bizans kaynaklarında ise şehrin adının Amid, O'mid, Emit ve Amide şeklinde geçtiği görülmektedir. 11. yüzyılda yöreye gelen Türkmenler de, şehirdeki yapılarda kullanılan siyah renkli taşlardan dolayı şehre "Kara Amid" demişlerdir. Müslüman Arapların egemenliği sırasında buraya yerleşen Bekr kabilesinden dolayı Diyâru Bekr ("Bekr kabilesinin yurdu") olarak kayıtlara geçmiştir.
Diyâru Bekr (daha sonraları Diyarbekir), Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarına kadar daha çok bir bölge adı olarak kullanılmıştır. Diyarbakır ismi, zamanla resmi kayıtlarda ve halk arasında yaygınlaştı.
İSİM DEĞİŞİMİNİN TARİHİ SÜRECİ
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, resmi belgelerde ve haritalarda Diyarbakır ismi kullanılmaya başlandı. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde ise, 1937 yılında çıkarılan bir yasa ile şehrin adı resmen Diyarbakır olarak belirlendi. Bu değişim, şehrin kimliğinde ve halkın günlük yaşamında önemli bir yer tuttu.
KÜLTÜREL VE SOSYAL ETKİLER
İsim değişikliği, sadece bir yer adı değişikliği olmanın ötesinde, şehrin kimliğinde ve kültürel yapısında derin izler bıraktı. Amed adı, bölge halkı arasında hala sevgi ve nostalji ile anılırken, Diyarbakır ismi modern Türkiye'nin bir parçası olarak kabul görüyor. Bu ikili isim kullanımı, şehrin zengin kültürel dokusunu yansıtıyor.
