Faruk BALIKÇI-ÖZEL
Bu haftaki söyleşimizin konuğu Diyarbakır Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (DESOB) Başkanı Alican Ebedinoğlu. Kentin ekonomisi ve istihdamının küçük esnaf ve sanatkârlar üzerinden döndüğünü ifade eden Ebedinoğlu, ekonomik sıkıntının devam etmesi halinde büyük sıkıntıların yaşanacağını söyledi. Son bir yılda bin 80 esnafın kepenk kapattığını belirten Ebedinoğlu, hükümetten acil çözüm almasını istedi. Ebedinoğlu, “Fiyat artışıyla birlikte insanlar rahat bir şekilde para harcayamıyor. Maliyetler büyük oranda arttı. Bu nedenle sirkülasyon olmuyor. Esnaf, elektrik, işçi giderlerini sağlayamıyor. Bundan dolayı kepenk kapatmak zorunda kalıyor” diyor.
DESOB Başkanı ve aynı zamanda TESK Yönetim Kurulu Üyesi Alican Ebedinoğlu’na son dönemlerde yaşanan ekonomik krizin esnaflar üzerindeki etkisini konuştuk. Sayın Ebedinoğlu’na yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle:
‘ESNAFLAR BU KENTİN LOKOMOTİFİDİR’
*Başkanlığını yaptığınız esnaf ve sanatkarlar ekonomik krizden nasıl etkilendi?
Genel olarak kentin ekonomisi ve istihdamı küçük esnaf ve sanatkarlar üzerinden dönüyor. Onlar kentin lokomotifidir. Çünkü en büyük istihdamı sağlayan hizmet sektörü esnaflardır. Yıllardır Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nin gelişmesi için onlarca teşvik paketi açıldı. Bu desteklere rağmen Organize Sanayi Bölgesi’ndeki istihdam sayısı 16 bin civarındadır. Esnaf ve sanatkârlara baktığımız zaman 64 bin üyemiz var. 80 ile 100 bin arasında ise kayıtlı ve kayıtsız istihdam sağlanıyor. Sadece Diyarbakır’da değil, bizim bölgemiz de bütün illerin tablosu bu şekildedir.
‘ZİNCİR MARKETLERİN KATKISI YOK'
*Batı’da böyle değil mi?
Trakya, Akdeniz, Ege’de bu böyle değildir. Üretim olarak hammaddeye uzağız. Pazara ve denize uzağız. Uzak olduğumuz için üretim alanı yok. Son yıllardır bölgede esnaf büyük sıkıntılar yaşadı. Son 1-2 yıldır ekonomik dalgalanma halen devam ediyor. Enflasyonun hız kesmemesi, her kesimi olduğu gibi esnaf ve sanatkârı daha çok etkilendi. Bir yanda süper ve hiper zincir marketlerle mücadele ediyor. Ayakta kalmaya çalışıyor. Bir yandan da istihdam sağlıyor. Zincir marketlerin kente katkısı yok. Günlük sıcak paranın tamamını alıp Batı’ya götürüyor. Bu arada bir yatırımı da yoktur. Zincir market holdinglerin büyük fabrikaları var. Ama bugüne kadar bölgemizde bir fabrika kurmadı. Üstelik 3-5 üründe kendi fabrikasından ürettiği üründe indirim yaparak tüketiciyi yanıltıyor.
‘YENİ DÜZENLEME GETİRİLMELİ’
*Zincir marketlerle nasıl mücadele edeceksiniz?
Bir yılda bin 80 işyeri kapatıldı. Birçoğu zincir marketlerle mücadele edemiyor. Fiyat artışıyla birlikte insanlar rahat bir şekilde para harcayamıyor. Maliyetler büyük oranda arttı. Bu nedenle sirkülasyon olmuyor. Esnaf, elektrik ve işçi giderlerini sağlayamıyor. Bundan dolayı kepenklerini kapatmak zorunda kalıyor.
Parkende Yasası çıkması gerekir. Bir caddede 10 zincir market var. Nüfus durumuna göre istediği yerde market açmamalıdır. Eczanelere nasıl standart getirilmişse zincir marketlere de yeni düzenleme getirilmelidir.
‘OSB’YE DESTEĞİN AYNISI GEREKLİ’
*Esnaflardan en çok ne tür şikâyetler geliyor?
Siz Organize Sanayi’de fabrika açtığınızda teşvikten faydalanıyorsunuz. Oysa esnaf bir lokantada 10 kişiye istihdam sağlıyor. Ama esnafa destek yok. Elektrik ve doğal gaz fiyatının yüksek olmasından şikayetçiler. Ayrıca, Bağ-Kur ve SSK primi desteği verilmelidir. Organize Sanayi Bölgesi gibi destek almak istiyorlar. Aslında esnaflar sosyal devletin sorumluluğu olan istihdam yükünü devletin sırtından alıyor. Sosyal devletin sorumluluğu olan vatandaşa iş ve aş üretmesinin en büyük destekçisi esnaf ve sanatkârdır. Bu yıl esnafa kredi verildi. Ama yeterli değil. Kredilerin serbest bırakılması gerekir. Veriliyor ama yetmiyor. Ama biraz daha verilmesi gerekiyor.
‘ACİLEN TEDBİR ALINMALI’
*Ekonomik kriz devam ederse esnaf durumu ne olacak?
Acilen tedbir alınmalı. Ekonomik sıkıntısı devam ederse hizmet sektörü büyük sıkıntılar yaşayacaktır. Kimi kepengini kapatacak ve istihdamda sorun yaşanacak. İşsiz sayısı artacaktır. Önlem alınmalı. Tedbir alınmazsa olumsuzlukları yaşayıp göreceğiz.
