Yetim aylığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ölen sigortalıların çocuklarına ve eşlerine verilen bir yardım amaçlı aylıktır. Yetim aylığı alabilmek için, ölen kişinin sigortalılık süresi ve prim günü gibi bazı koşulları sağlaması gerekir. Ayrıca, yetim aylığı alan çocukların, sigortalı bir işte çalışmaması, kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almaması, evli olmaması veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış ya da dul kalmış olması gibi şartlar da aranır. Yetim aylığı almanın şartları, ölen kişinin çalışma statüsüne ve çocuğun cinsiyetine göre değişir.
YETİM AYLIĞI ALMANIN ŞARTLARI NELER?
Yetim aylığı alabilmek için, ölen kişinin sigortalılık süresi ve prim günü gibi bazı koşulları sağlaması gerekir.
Bu koşullar, ölen kişinin çalışma statüsüne göre şöyle belirlenir:
*4/a (işçi) statüsündeki kişilerin ölümü halinde, yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı olması ve en az 900 gün prim ödemiş olması gerekir. Ekim 2008 tarihinden önce ölen 4/a’lıların çocuklarına yetim aylığı bağlanırken, 900 gün prim hesabına borçlanma süreleri de dahil edilir.
*4/b (esnaf) statüsündeki kişilerin ölümü halinde, yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekir.
*4/c (kamu görevlisi) statüsündeki kişilerin ölümü halinde, yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin fiili hizmet süresinin en az 10 yıl olması gerekir.
*Emekli, malul veya vazife malulü aylığı alan kişilerin ölümü halinde, yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin aylığa hak kazanmış olması yeterlidir. Aylığa hak kazanmış ancak henüz bağlanmamış olanlar da bu kapsamda değerlendirilir.
*Vazife veya meslek hastalığından dolayı ölen kişilerin çocuklarına, yetim aylığı bağlanabilmesi için, ölen kişinin sigortalılık süresi ve prim günü gibi koşullara bakılmaz.
KIZ VE ERKEK ÇOCUKLAR NE ZAMANA KADAR ALABİLİR?
Yetim aylığı alan çocukların, sigortalı bir işte çalışmaması, kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almaması, evli olmaması veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış ya da dul kalmış olması gibi şartlar da aranır. Ayrıca, yetim aylığı alan çocukların, cinsiyetlerine ve öğrenim durumlarına göre aylık almaya devam edebilmeleri için belirli yaş sınırları vardır.
Bu yaş sınırları, şöyle belirlenir:
*Erkek çocuklar, öğrenim görmüyorlarsa 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim görüyorlarsa 20 yaşını, yükseköğrenim görüyorlarsa 25 yaşını doldurana kadar yetim aylığı alabilirler. Öğrenimleri devam ettiği sürece, söz konusu yaşlara kadar aylık almaya devam ederler. Evli erkek çocuklar, öğrenimleri devam ettiği sürece ilgili yaşları dolduruncaya kadar aylık alabilirler. Söz konusu yaşları doldurdukları tarihte ise evli olup olmadıklarına bakılmaksızın aylıkları kesilir.
*Kız çocukları, sigortalı bir işte çalışmıyorlar ve kendi çalışmalarından dolayı emekli aylığı almıyorlarsa, evli olmamaları veya evli olmakla birlikte sonradan boşanmış ya da dul kalmış olmaları halinde, yaşamları boyunca yetim aylığı alabilirler. Yetim aylığı almakta iken evlenenlerin veya sigortalı bir işe girenlerin aylıkları, evlendikleri veya sigortalı işe girdikleri tarihte kesilir.
*Çalışma gücünü en az yüzde 60 oranında kaybettiğine dair SGK Sağlık Kurulu raporu alan malul çocuklar, evli olup olmadıklarına, yaşlarına veya cinsiyetlerine bakılmaksızın yetim aylığı alabilirler.
*Yetim aylığı, ölen kişinin emekli maaşına göre hesaplanır. Emekli maaşının yüzde 50’si eşe, yüzde 25’i her bir çocuğa verilir. Eş yoksa, emekli maaşının yüzde 50’si çocuklara eşit olarak paylaştırılır.
Çocuk sayısı ikiyi geçerse, emekli maaşının yüzde 50’si ikiye bölünerek çocuklara eşit olarak paylaştırılır. Eş ve çocukların toplam aylık tutarı, ölen kişinin emekli maaşını geçemez.
