Dicle Nehri artık sadece tarihiyle değil, yok olma tehlikesiyle de gündemde. Diyarbakır’dan geçen bölümünde yapılan son ölçümler, su seviyesinin kritik seviyelere indiğini gösteriyor. Nehrin bazı kesimlerinde yatak tamamen kururken, balık ölümleri ve tarımsal üretimde ciddi kayıplar yaşanıyor. Bölgedeki uzmanlar ve çiftçiler, bu durumun sadece Diyarbakır’ı değil, bütün Mezopotamya’yı etkileyebileceği uyarısında bulunuyor.
YER YER TAMAMEN KURUYAN ALANLAR VAR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin en önemli su kaynaklarından biri olan Dicle Nehri’nde tablo giderek kötüleşiyor. Diyarbakır’ın Sur ilçesinden geçen kısımlarda nehir yatağı yer yer tamamen kurumuş durumda. Özellikle yaz aylarında artan buharlaşma, azalan yağışlar ve kontrolsüz su kullanımı bu süreci hızlandırıyor.
Bölgede yaşayan yurttaşlar, artık çocukluklarında yüzdükleri, tarla suladıkları Dicle’yi tanıyamadıklarını söylüyor. Kuruyan alanlarda sıkça balık ölümleri yaşanıyor; bu durum hem ekosisteme hem de yerel ekonomiye zarar veriyor.
'SUYA ULAŞAMIYORUZ, VERİM DÜŞTÜ'
Sur ilçesine bağlı bir köyde çiftçilik yapan Mehmet Demir, nehrin halini şöyle özetliyor:
“Eskiden bu aylarda Dicle’den rahatça sulama yapardık. Şimdi pompalar suya ulaşamıyor. Tarlalar kuruyor, mahsul verimi yarı yarıya düştü.”
Tarımda yaşanan bu verim kaybı, hem çiftçilerin geçimini zora sokuyor hem de Diyarbakır’ın tarım ekonomisini tehdit ediyor. Hayvancılıkla uğraşan köylüler de benzer sorunlardan şikayetçi: meralar kuruyor, su kaynakları azalıyor.
UZMANLAR UYARIYOR: HAVZA PLANI ŞART
Çevre mühendisleri ve su yönetimi uzmanları, bu durumu sadece kuraklıkla değil, plansız ve aşırı su kullanımıyla da ilişkilendiriyor. Uzmanlara göre Dicle Havzası için acil bir entegre su yönetimi planı hazırlanmalı. Sulama sistemlerinde damla sulama gibi yöntemlerin teşvik edilmesi, kaçak kuyuların denetlenmesi ve su tasarrufu bilincinin artırılması gerekiyor.
Uzmanlar ayrıca, yerel yönetimlerin bu konuda daha aktif ve şeffaf olmasının da hayati olduğunu belirtiyor.
DİCLE’NİN KAYBI, SINIRLARI AŞAR
Dicle Nehri yalnızca Diyarbakır’a ait bir kaynak değil. Batman, Mardin ve Şırnak’tan geçerek Irak topraklarına kadar uzanan Dicle, Mezopotamya’nın binlerce yıllık yaşam kaynağı. Bu nedenle, Türkiye’de yaşanan su kayıpları sadece yerel değil, uluslararası sonuçlar doğurabilecek düzeyde.
TARİHİ BİR NEHRİN SONU MU?
Tarihte sayısız medeniyete hayat vermiş Dicle Nehri’nin bugünkü hali, çevresel çöküşün en somut örneklerinden biri haline geldi. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, hem tarihi hafızamız hem de bölge halkının geleceği büyük bir ekolojik yıkımla karşı karşıya kalabilir.
