Ahmed Arif’in “Diyarbekir kalesinden notlar ve Adiloş Bebenin ninnisi” şiirinin yayınlanma hikayesinden söz etmeden önce; 1951-1959 tarihleri arasında yayımlanan ve İkinci Yeni şiirine adeta ev sahipliği yapan haftalık bir gazeteden söz ederek başlamak iyi olur.
1951-1952 tarihleri arasında 79 sayı yayımlanır gazete. Sonra 1956 yılına kadar yayınına ara veren gazete, 1956’da Muzaffer Erdost’un işe el atmasıyla yeniden yayına başlar ve 1959 yılının ortalarına kadar da düzenli olarak yayımlanır.
Sahibi gazeteci Mehmet Barlas’ın babası Cemil Sait Barlas olan Pazar Postası’na en fazla katkı sunan gazetenin yazı işleri müdürü de olan Muzaffer Erdost’tur.
Yıllar sonra Sol yayınlarını kuran, Ankara’da Zafer çarşısında onur Kitabevinin sahibi de olan, kardeşi İlhan Erdost 12 Eylül zulüm döneminde işkencede katledilince kendine kardeşinin ismini ikinci isim olarak alarak Muzaffer İlhan Erdost olarak bilinir.
Pazar Postası Ankara basın dünyasının adeta İstanbul Cağaloğlu’su olarak kabul gören ilk meclisin kurulduğu yerin bir arka sokağındaki Rüzgarlı Sokak’ta sürdürür yayınını.
1950’li yıllarda İstanbul, henüz Ankara’nın edebi ağırlığını elinden alamamıştır. İşte o dönemin Ankara Siyasetinin de sayfalarında tartışıldığı hükümran siyasal ve edebi haftalık dergi-gazetesidir Pazar Postası.
Pazar Postası’nın logosu dönemin gazetelerinin aksine mavidir. Ki bu maviyi kırk küsur yıl sonra doksanlı yılların ikinci yarısında yayınlanan radikal gazetesi de kullanmıştır.
Pazar postası aslında siyasal bir dergi-gazetedir. Ama orta sayfası edebiyat ve sanata ayrılıdır. Okur, özellikle de edebiyat okurları da en çok o sayfayı merak eder. Dönemin ve sonrasının çok ünlü edebi kalemlerinin yolu oradan geçer.
Metin Eloğlu, Talip Apaydın, İlhan Berk, Ceyhun Atuf Kansu, Cemal Süreya, Sezai Karakoç, Edip Cansever, Turgut Uyar, Ece Ayhan, Metin Eloğlu, Orhan Duru, Bilge Karasu, Erdal Öz, Cevat Çapan, Can Yücel, Ferit Edgü, Demir Özlü, Leyla Erbil, Hüseyin Cöntürk ve Ahmed Arif.
Telif ödeyen bir dergidir de pazar postası. Cemal Süreya ilk telifini 7,5 tl olarak pazar postasından aldığını ve o yıllarda çiçek pasajında mükemmel bir rakı masasının beş liraya donatıldığını anlatır.
İşte, ünü Ankara sınırlarını aşmış pazar postasının tam da kapanacağı yılının 17 Mayıs 1959 tarihli sayısında yıllar sonra kitap olarak yayınlanacak olan “Hasretinden prangalar eskittim”in yayınından tam dokuz yıl önce yayınlanır Ahmed Arif’in ünlü şiiri.
Şiirin adı “Diyarbekir Kalesi”dir. Alt başlıkta büyük harflerle “Ben öleydim lo” yer alır. Adiloş bebenin ninnisi henüz ekli değildir kitapta olan o kült malum şiire. Mesela bir detay, “Bir bileceğim oysa / ne afat sevdim” ilk halinde “afet” olarak yazılmıştır.
Ahmed Atrif’in Refik Durbaş’a verdiği önce cumhuriyette yayınlanıp sonra “Kalbim Dinamit Kuyusu” ismiyle kitap olarak yayınlanan uzun mülakatta dile getirdiği gibi; şiir ilk yayınlandığı halde kalmayıp zaman içinde kitaptaki “Diyarbekir kalesinden notlar ve Adiloş bebenin ninnisi…” haline dönüşür.
Ve der ki Ahmed Arif; “Dîyarbekir Kalesinden Notlar ve Adiloş Bebenin Ninnisi hem kişisel, hem üç-beş kişilik aile çevresinin, hem de benim canım şehrimin, sevgili vatanımın şiiridir. İşte Diyarbakır’ın şiiridir.”
*Salih Bolat’ın 21.06.2020 duvar gazetesi yazısı ve Tekin Deniz’in 18 Mayıs 2024 X paylaşımı için teşekkürler.
20 Mayıs 2024 Diyarbekir / Şeyhmus Diken
