Şehrin binlerce yıl öncesine uzanan kadim geçmişinin çok katmanlı ve toprak altında saklı durarak deşilmesi beklenirken; zaman içinde bulunanların gün yüzüne çıkarılarak teşhir edildiği yerdir Suriçi İçkaledeki Diyarbakır Arkeoloji Müze kompleksindekiler.
Epeydi gitmemiştim arkeoloji müzesine. Yakın günlerde bir daha ziyaret ederek bir kaç saatimi eserleri yeniden görüp incelemeye ayırdım. İçlerindeki kimilerinin her birinin ayrı başlık altında üzerine yazılacağı eserlerden birini bugün size anlatmak istiyorum.
Bundan tam 130 yıl önce 1895 yılında İstanbul Arkeoloji Müzesi’nce kayıt altına alınan ve geçtiğimiz yıllarda da Diyarbakır Arkeoloji Müzesine taşınan 1500 yıllık bir Vaftiz Kovası hikayenin kahramanı.
On yıldan bu yana kazıları sürdürülen ve üç yıldır da UNESCO’nun tarihi kültürel miras geçici listesine eklenen, 2027’de kalıcı listeye dahil edilmesi beklenen Zerzevan Kalesi’nin en nadide taşınabilir eseridir belki de üzeri altın işlemeli bronz vaftiz kovası.
Üzerindeki yazıda; “Antipatros ailesinin dileğinin kabulü ve selameti için, tanrı sizi korusun…” ifadesi işlenmiş. Yazının dışında kovanın üzerinde haç ve kimi figürler de işlenmiş.
Kazı ekibinin aktarımlarına ve İstanbul Arkeoloji Müzesi envanter kayıtlarına göre kazı bölgesindeki köy yerleşkesine gelen çerçinin, Temo isminde bir köylünün evinin önünde yalak olarak kullanılan kir pas içindeki kovayı bir çift çarıkla değiş tokuş yapması ve sonra da hikayesi bilinmez bir şekilde İstanbul Arkeoloji Müzesi envanterine geçmesi.
İşte Zerzevan kazılarının giderek güçlü bir şekilde şehrin gündemine düşmesi bugün artık yılda dörtyüz bin ziyaretçiyi ağırladığı bir tarihi mekan olması ordan çıkan eserlerin de merak edilmesini gündeme taşıyor.
Bugün kendi alanında tek örnek (ünik) bir eser olarak kabul gören Zerzevan Kalesinin büyük kilisesinin Vaftiz kovası şık bir teşhirle İçkaledeki Arkeoloji Müzesinin en albenili konumunda adeta ‘ben buradayım’ diyor…
Özetin özeti şu ki; şehre yarım saat mesafedeki Çınar ilçesi sınırlarındaki Zerzevan Kale şehri, mithras tapınağı ve Roma Garnizonunun karargahını gidip gezip görmek mekânsal manzume açısından elbette çok önemli.
Ama bu geziyi taçlandırmak için de Diyarbakır Arkeoloji Müze kompleksi gezilmeli, başta Temo’nun bir çift Çarık’a sattığı vaftiz kovası olmak üzere diğer Zerzevan buluntuları görülmeli…
